Dvöl - 01.07.1939, Page 18

176
DVÖL
skall yfir þjóðina á hagnaðarárun-
um eftir stríðið, gerði meira en að
breyta rekunni í plóg og timbur-
hjallinum í steinhús. Hún kippti
einnig hugsunarhætti íslendings-
ins á hærra sjónarhól,þarsem hann
fékk nýja sýn yfir möguleika lands
síns og þjóðar í verklegum og and-
legum menningarefnum.
Að þessum lauslegu bendingum
athuguðum, er mönnum ef til vill
auðveldara að skilja afstöðu eftir-
stríðskynslóðarinnar til frændanna
í Vesturheimi og sambandsins við
þá.
Sú kynslóð, sem nú er óðum að
leysast frá störfum, átti bein per-
sónuleg sambönd við íslendinga 1
Vesturheimi. í huga hennar voru
þeir frændur og vinir, einstakling-
ar, sem skyldir voru þessum eða
hinum, áttu heima hér eða þar
á landinu. Með árunum týnast
þessi persónutengsl smátt og smátt,
þegar þær kynslóðir, sem sézt hafa,
í orðsins einföldu merkingu, eru
liðnar undir lok. Eftir verða þá
tveir þjóðarhlutar, skyldir að ætt-
erni, en ókunnir hver öðrum sem
persónur, með nokkrum sérstökum
undantekningum. Þá eru og þau
tengsl, sem íslenzkir rithöfundar
vestan hafs og austan skapa, svo
lengi sem íslenzk tunga er enn við
lýði þar vestra. En eðlilegt er að
búast við því, að hún hljóti fyrr
eða síðar að verða ofurliði borin
af þeirri heimstungu, sem vitan-
lega er þar aðalmálið.
Þá ber að athuga, hvernig við,
ungir íslendingar, erum undir það
búnir, í orði og á borði, að halda
við tengslum yfir hafið.
Nú skal það þegar tekið fram,
að jafnvel þótt við — þessi gagn-
rýnu eftirstríðsbörn — kunnum að
hafa sitthvað að athuga við hug-
tök eins og þjóðerni, ættarskyldur,
trú og siði feðranna, þá munu víst
fá okkar neita því, að „ættjarðar-
böndum mig grípur hver grund,
sem grær kringum íslendings bein“.
Með öðrum orðum: Okkur rennur
blóðið til skyldunnar. En þess ber
ekki að dyljast, að draumórakennd
aðdáun og minningar foreldra okk-
ar á frændunum í Vesturheimi er
í hugum okkar fjarlægt æfintýri,
hlýlegt og skemmtilegt til umhugs-
unar, en haldlítið til framtíðar-
tengsla. Það miskunnarleysi, sem
samtíðin hefir alið upp í okkur
gagnvart daglegum viðhorfum,
krefst raunhæfari sambanda, í
meiru samræmi við nútímann og
kröfur hans.
Nú er því þannig farið, að ein
af þeim lífsskoðunum, sem samtíð
okkar ekki sízt hefir tileinkað sér,
er sú, að náin og lífræn menn-
ingarsambönd við aðrar þjóðir séu
okkur lífsskilyrði, og þá auðvitað
sérstaklega við þær þjóðir, sem
þegar standa feti framar á menn-
ingarbrautinni en við sjálfir. Hins
vegar dylst engum, að oft á tíðum
er erfitt fyrir fámenna og fátæka
þjóð að framfylgja þessum hug-
sjónum svo gerla, sem þurfa þætti.
Þegar íslendingar í Vesturheimi