Dvöl - 01.07.1939, Blaðsíða 32

190
DVÖL
umhverfisáhrifa. Sveitastúlkan fer
ekki varhluta af þeim. Hún er bók-
staflega talað „dóttir langholts og
lyngmós", eins og Klettafjalla-
skáldið kemst að orði. Þess ber hún
merki. Mætti ekki líka til sanns
vegar færa orð sama skálds, er
kallar hana „frænku eldfjalls og
íshafs“? Sjást þau ættarmót vel,
þegar hún er komin í mannhaf
stórborgar undir suðrænni sól, þar
sem þeli norðursins bráðnar. Mun
hér vera að finna skýringu þess,
hvers vegna dalastúlkan íslenzka
á oft örðugt með takmarkanir í
orðum og athöfnum, þegar út í
heiminn kemur. Skyldi ekki víð-
feðmi fjallanna og frjálsræðið
heima valda því, að hún kann ekki
að smíða andstæðum sínum og
æfintýraþrá hæfilegan ramma?
En sköpunarstarf elds og ísa og
tignarfegurð íslenzkrar náttúru
hefir blásið henni í brjóst þessum
eigindum. Gætir hér og sterkra
eðlisþátta, margtreystra við úrval
og eflingu harðra lífskjara forfeðra
hennar og formæðra langt fram
í ættir.
Ég skýrði orsök og uppruna and-
stæðnanna í fari dalastúlkunnar
íslenzku. Munu þær, ásamt frum-
stæðu lífi hennar í uppvexti, valda
öfgunum í fari hennar, sem koma
fram utan landsteinanna og í
Reykjavík. Birtist þetta meðal
annars í óþarflega örlátri notkun
ýmissa fegrunarmeðala, íburðar-
klæða og skrautgripa. Sama máli
gegnir um aðra hluti, sem hún telur
að sér megi til frama verða, því að
hún gerir háar kröfur fyrir sína
hönd. Hún ætlar sér mikinn hlut
og sigur í starfi og leik. Þess vegna
verður hún líka oft fyrir vonbrigð-
um. En hún ber þau vel og sættir
sig við það næst-bezta, þegar það
bezta bregzt. Hún þráir æfintýri
og er þyrst í nýjungar og nautnir.
Bera þrár hennar og tilfinningar
því vilja hennar ofurliði oftar en
hollt má teljast.
Skal nú vikið að því að lýsa
sveitastúlkunni heima í dalnum
hennar. Þar sómir hún sér bezt og
er í fyllstu samræmi við umhverfi
sitt. Frelsi hennar á þar ekki nein
takmörk, ekki einu sinni í hamra-
hlíðunum, sem bergmála rödd
hennar og hó, þegar hún er að
smala. Og sveitastúlkan ann frels-
inu umfram flest annað. Brjóstvit
hennar sjálfrar er boðorða æðst.
Hún kann vel að meta dáðrakka
drengi. En þeir þurfa helzt að vita
hvað þeir vilja og fara sínar eigin
götur, til þess að þeir hljóti náð
hennar. Sanna og hispurslausa
kurteisi þurfa þeir að sýna en aldr-
ei tillitsleysi né skort á hæfilegri
virðingu. Hún ann fegurð og snyrti-
mennsku í fari ungra manna en
fyrirlítur tepruskap og fordild.
Sveitastúlkan er gefin fyrir úti-
vinnu og þykist ekki of góð til þess
að ganga í hvað sem fyrir kemur,
svo sem að aka á völl eða binda
votaband. Hún hefir yndi af hús-
dýrum og gaman af því að hjálpa
lambi á spena og hjúkra sjúkum