Frjáls verslun - 01.02.2001, Blaðsíða 23

I

ablokklr
augljóslega viðskipta- og valdablokk sem tengist út og suður.
Jafnvel mætti halda því fram að Opin kerfi, með Frosta Bergs-
son í hásætinu, séu orðin viðskiptablokk á tölvumarkaðnum.
Sömuleiðis er fyrrum Samheijamaðurinn, Þorsteinn Vilhelms-
son, nánast einn og sér orðinn viðskiptaveldi því þræðir hans
liggja víða. Eftir byltinguna sem Róbert Guðfinnsson gerði í
SH hafa völd þar riðlast og ímynd fyrirtækisins breyst. SH er
Þorsteinn Már Baldvinsson, forstjóri Samherja.
ekki jafn tengt við kolkrabbann og áður. Erkióvinur SH í gegn-
um tíðina, íslenskar sjávarafurðir (áður sjávarafurðadeild SIS)
hefur sameinast SÍF, sem er allt annað og stærra fyrirtæki en
á árum áður og langstærsta fyrirtæki landsins hvað umfang
snertir. Þræðir kolkrabbans og smokkfisksins tvinnast augljós-
lega saman í SÍF Hugsanlega væri hægt að tala um Islands-
banka-FBA sem nýtt afl, nýja valdablokk, þar sem þræðir líf-
eyrissjóða, kolkrabbans og Orca-hópsins liggja saman. Is-
lensku lífeyrissjóðirnir eru orðnir svo ríkir að þeir eru líklegast
mesta aflið í íslensku viðskiptalífi þótt varla sé hægt að ræða
um þá sem hefðbundna viðskiptablokk því lífeyrissjóðir eru
ijárfestar sem, á pappírunum að minnsta kosti, eiga ekki að
vera í valdabrölti innan fyrirtækja heldur eiga þeir að geta vals-
að inn og út um þau að vild. 33
Feðgarnir Jón Ásgeir Jóhannesson, forstjóri Baugs, og Jóhannes
Jónsson.
reiðatryggingar en þau hafa ekki haft úthald vegna
tapreksturs og horfið af markaðnum.
Riddarar marltaðarins En lítum þá á nokkur dæmi um það hve
ótrúlega víða markaðsöflin leitast við að koma á jafhvægispunkti
með aðeins tveimur ráðandi fyrirtækjum á mörkuðum hér innan-
lands, þ.e. leitast við að koma á tvíkeppni.
Bauyur og Kaupás Á matvörumarkaðnum eru Baugur og
Kaupás slík ofurveldi að þar er hægt að tala um tvíkeppni þótt
vissulega komi fleiri fyrirtæki við sögu á þessum markaði. Þessi
tvö fyrirtæki ráða lögum og lofum í matvöruverslun á höfuðborg-
arsvæðinu, stærsta svæðinu, og hafa allt að því ægivald gagnvart
innflytjendum og framleiðendum á matvælamarkaðnum. Baugur
rekur verslanirnar Bónus, Hagkaup, 10-11, Nýkaup í Kringlunni
og Hraðkaup. En Kaupás rekur Nóatún, KÁ 11-11 og Krónuna.
Bæði þessi fyrirtæki eru með sín eigin innkaupafyrirtæki. Baug-
ur er með Aðföng og Kaupás er hluti af Búr-samsteypunni. Þess
má geta að Baugur er tvisvar sinnum stærra fyrirtæki en Kaupás
í veltu. Helstu fyrirtækin sem veita Baugi og Kaupási keppni á
matvörumarkaðnum eru hið gamalgróna fyrirtæki Fjarðarkaup í
Hafnarfirði, Matbær, sem er dótturfélag KEA og rekur sautján
verslanir á Norðurlandi og höfuðborgarsvæðinu, m.a. Nettó og
Strax, og Samkaup, sem er dótturfélag Kaupfélags Suðurnesja.
Samkaup rekur samtals tólf verslanir, m.a. undir heitunum Sam-
kaup, Sparkaup og Kasko. Ekki þarf að fara nema fjögur ár aftur
í tírnann til að sjá að þá var landslagið allt öðru vísi á þessum
markaði. Þá voru þekktustu nöfnin Sigurður Gísli Pálmason og
systkini með Hagkaup og helminginn í Bónusi, feðgarnir Jón Ás-
geir og Jóhannes í Bónus, Eiríkur Sigurðsson í 10-11, Jón I. Júli-
usson í Nóatúni, Þorsteinn Pálsson, framkvæmdastjóri KÁ Sig-
urbergur Sveinsson í Fjarðarkaupi og þannig mætti áfram telja.
Þorsteinn Pálsson er núna framkvæmdastjóri Kaupáss, Sigur-
bergur er enn að í Fjarðarkaupi og þeir Jón Ásgeir og Jóhannes
23