Frjáls verslun - 01.02.2001, Blaðsíða 65

L
GESTAPENNI
HLUTABRÉF Á GRÁAIVIARKAÐNUIVI
verðbréfaeftirlitinu (SEC). Sú skráning felur meðal annars í
sér gerð útboðslýsingar. Svipaðar reglur gilda í Bretlandi og
tilskipanir Evrópusambandsins eru einnig í þessa veru.
Fjárfestar í hæfnispróf? Með breytingum á lögum um verð-
bréfaviðskipti í lok síðasta árs var talsvert skerpt á ákvæð-
um um þetta efni hér á landi. Auknar kröfur eru gerðar
til banka og verðbréfafyrirtækja um að meta faglega
þekkingu viðskiptavinarins og sérstaklega að grein-
armunur sé gerður á svokölluðum fagijárfestum
og almennum íjárfestum. Meginreglan er sú að
hafi verðbréf ekki farið í gegnum almennt út
boð, og útboðslýsing liggi þar með ekki fyrir,
þá sé það einungis boðið fagijárfestum til
kaups. Undanþágur eru þó frá þeirri meg-
inreglu, til dæmis ef bréfin eru aðeins
boðin takmörkuðum íjölda einstak-
linga. Til að sporna við því að bréf
sem boðin eru út á grundvelli slíkr-
ar undanþágu þerist til almenn-
ings hafa nú verið settar skýrar
reglur sem verðbréfafýrir-
tækjum ber að fylgja. Leiti
aðili til verðbréfafyrirtæk-
is og óski eftir að kaupa
verðbréf sem seld hafa
verið á grundvelli und-
Ertu fagfjárfestir eða „almenningur“? Þegar þetta er skrifað
er ekki alveg ljóst hver hin lögformlega skilgreining á fagfjár-
festi er. Það kann að hljóma undarlega, svo mikilvæg sem
þessi skilgreining er. Hana er til dæmis ekki að finna í lögum
um verðþréfaviðskipti en hún verður hins vegar tilgreind í
reglugerð um almennt útboð verðbréfa. Iiklegt má telja að
svipaðar leiðir verði farnar og í nágrannaríkjum okkar.
Tilteknir opinberir aðilar eru taldir til fagfjárfesta, svo
sem ríkissjóður og Seðlabanki. Þá teljast þeir sem
starfsleyfi hafa á ljármagnsmarkaði til fagfjárfesta,
til dæmis bankar, verðbréfafyrirtæki, lífeyrissjóð-
ir og tryggingarfélög. I þriðja lagi eru það lögað-
ilar sem hafa Jjárfestingar í verðbréfum að
meginstarfsemi sinni og eiga markaðsverð-
bréf að verðmæti 100 miljónir króna. Ekki
er ljóst hvort einstaklingar sem eiga
markaðsverðbréf er ná þessari Jjárhæð
geti talist til fagijárfesta.
Mat verðbréfafyrirtækisins á því
hvort einstaklingur teljist hæfur
til að kaupa óskráð verðbréf
byggir á könnun verðbréfasal-
ans á Jjárhagslegum styrk
viðskiptavinarins, reynslu
hans af verðbréfavið-
skiptum, menntun og
fleiri atriðum.
f agfjárfestum!
anþágu frá reglum um almennt útboð verðbréfa þá ber verð-
bréfafýrirtækjum skylda til að kanna faglega þekkingu og
reynslu þess hins sama. Meti verðbréfaJýrirtækið viðkom-
andi aðila hæfan til að kaupa hið óskráða verðbréf þá fyrst
geta viðskipti átt sér stað.
Án þess að fara út í smáatriði má því segja að allir þeir sem
ekki teljast fagíjárfestar hafi afar takmarkaðan aðgang að
óskráðum verðbréfum í gegnum banka og verðbréfafýrirtæki
og jafnframt að í flestum tilvikum þurfi þeir þá að gangast und-
ir mat verðbréfasalans á faglegri hæfni sinni og reynslu. Rétt
er að minna á að þótt umJjöllunin hér taki aðallega mið af
hlutabréfum þá ná verðbréf einnig til skuldabréfa og ýmissa
annarra tjármálalegra samninga. Tvær mikilvægar spurningar
standa því upp úr. Hveijir eru fagfjárfestar og hvernig er fag-
leg hæfni einstaklinga til að eiga verðbréfaviðskipti metin?
Ljóst má vera að ábendingar um að tiltekin verðbréf séu
„aðeins ætluð fagflárfestum" eiga eftir að verða vinsælli en
verið hefur á íslenskum verðbréfamarkaði. Slík verðbréf verða
talin áhættusamari og upplýsingagjöf um þau verður af skorn-
um skammti. Hafi verðbréf hins vegar farið í gegnum almennt
útboð verða þau talin áhættuminni. Mikilvægt er þó að vera á
varðbergi í þessum efnum. Utboðslýsing ein og sér, sem Fjár-
málaeftirlit hefur samþykkt, þarf ekki endilega að vera gæða-
stimpill á viðkomandi verðbréf. Fjármálaeftirlit samþykkir að-
eins útboðslýsingu með tilliti til þess að allt hafi komið þar
fram sem lög og góðar venjur gera ráð fýrir, ekki er verið að
samþykkja gæði viðkomandi bréfs sem ljárfestingar.
Erlendis hafa eftirlitsaðilar reynt að koma þessu á fram-
færi og dæmi eru um að útboðslýsingar hafi verið merktar
ábendingum frá eftirlitsaðilum einhvern veginn í þessa veru:
Aðvörun
Dæmi eru um að útboðslýsingar hafi verið merktar ábendingum frá eftirlitsaðilum
einhvern veginn í þessa veru: „Aðvörun: Þetta félag á engar eignir. Hagnaðar er
ekki vænst í fyrirsjáanlegri framtíð og arðgreiðslna er ekki að vænta. Hlutabréfin
eru afar áhættusöm."
65