Morgunblaðið - 22.02.2009, Qupperneq 2

2 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22. FEBRÚAR 2009
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 5691100 Fréttir frett@mbl.is Fréttastjórar Sunna Ósk Logadóttir, sunna@mbl.is Egill Ólafsson, egol@mbl.is Viðskipti vidsk@mbl.is Björgvin Guðmundsson, fréttastjóri, bjorgvin@mbl.is
Menning menning@mbl.is Fríða Björk Ingvarsdóttir, ritstjórnarfulltrúi, fbi@mbl.is Umræðan | Bréf til blaðsins Guðlaug Sigurðardóttir, ritstjórnarfulltrúi, gudlaug@mbl.is Minningar mbl.is/sendagrein, Stefán Ólafsson, Arnór Ragnarsson Íþrótt-
ir sport@mbl.is Sigurður Elvar Þórólfsson, seth@mbl.is Víðir Sigurðsson, vs@mbl.is Sunnudagur Ragnhildur Sverrisdóttir, ritstjórnarfulltrúi, rsv@mbl.is mbl.is netfrett@mbl.is Guðmundur Sv. Hermannsson fréttastjóri gummi@mbl.is
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
MIKIL fækkun utanlandsferða mun
væntanlega draga úr því að Íslend-
ingar sólbrenni. Það gæti síðan leitt
til fækkunar húðkrabbameinstilfella.
Geislavarnir Íslands vekja athygli á
niðurstöðum könnunar sem gerð var
fyrir Lýðheilsustöð á seinni hluta árs-
ins 2007 þar sem fram kemur að fleiri
Íslendingar sólbrunnu erlendis en hér
á landi. Nærri þriðjungur Íslendinga
yfir 18 ára aldri sólbrann í sólarferð
og 10% að auki brunnu annars staðar
utan landsteinanna. Þegar litið er til
aldursflokksins 18-25 ára sést að fleiri
sólbrunnu í ljósabekk en í sólbaði á Ís-
landi. Flestir úr þeim aldursflokki
einnig brunnu þó í sólarferð.
Útfjólublá geislun frá sólinni og
ljósabekkjum er aðalorsök sortuæxla.
Þegar fólk brennur, jafnt börn og
fullorðnir, aukast líkurnar á því að
húðkrabbamein greinist síðar á æv-
inni. Óregluleg og tímabundin sól-
argeislan, eins og gerist þegar Norð-
urlandabúar ferðast til sólarlanda, er
því áhættuþáttur.
Að jafnaði hefur hver Íslendingur
farið í eina og hálfa ferð til útlanda á
ári. Útlit er fyrir mikla fækkun og
hafa komið fram upplýsingar um 40%
fækkun ferða. Telja Geislavarnir að
samdráttur í ferðalögum geti aftur
leitt til fækkunar húðkrabbamein-
stilfella.
Minna húðkrabbamein
vegna fækkunar ferða
Morgunblaðið/RAX
Sólbað Þótt Íslendingar verji mestum tíma sínum á landinu sólbrenna flest-
ir í ferðum til útlanda. Nauðsynlegt er að fara varlega hvar sem er.
Fleiri Íslendingar
sólbrenna erlendis
en hér á landi„SJÁVARÚTVEGSRÁÐHERRAætti nú þegar að gefa út 50 til 70 þús-
und tonna loðnukvóta. Það er vel
innan skekkjumarka og setur stofn-
inn alls ekki á hliðina. Það er enginn
að tala um vaðandi loðnu úti um allan
sjó en það er eitthvað þarna og við
eigum að nýta það. Ástandið í þjóð-
félaginu er þannig að ráðherra getur
ekki leyft sér að hafast ekki að, það
skiptir hver einasta króna máli,“
segir Lárus Grímsson, skipstjóri á
Lundey NS.
Áhöfnin á Lundey NS fór til
loðnuveiða út af Reykjanesi í fyrri-
nótt og fengust þar 1.250 tonn af
loðnu í þremur köstum. Skipið var
væntanlegt til Vopnafjarðar síðdegis
á laugardag en þar fer loðnan til
hrognatöku, í frystingu og bræðslu.
Lárus segir að hrognafyllingin í
loðnunni sé um 25-26% og hlutfall
hrygnu og hængs í aflanum sé jafnt.
Þar með hefst langþráð hrogna-
vinnsla á Vopnafirði.
Stefnt er að því að Faxi RE fari til
veiða í dag, sunnudag, og Ingunn AK
á mánudag ef veðurspáin gengur eft-
ir. Loðnuafla allra skipanna verður
landað á Vopnafirði. the@mbl.is
Hrogna-
taka loðnu
loks hafin
Skipstjóri Lundeyjar
vill kvóta strax
„ALLAR kostnaðartölur eru úr
lausu lofti gripnar. Ekki má gleyma
því að laugin var boðin út í alútboði
þannig að hönn-
uður og verktaki
taka alla ábyrgð á
kostnaðarþátt-
um,“ segir Gunnar
Svavarsson, for-
maður fram-
kvæmdaráðs
Hafnarfjarð-
arbæjar. Hann
var spurður um
frétt í blaðinu í
gær þar sem sagt var að kostnaður
við Ásvallalaug hefði hækkað mikið
vegna gengisfalls krónunnar og væri
nú áætlaður 3 til 3,5 milljarðar kr.
Gunnar rifjar það upp að unnið
hafi verið lengi að þessu verkefni og
um það verið þverpólitísk samstaða í
Hafnarfirði. Meðal annars hafi verið
unnið að því í samvinnu við Sund-
félag Hafnarfjarðar og íþróttafélag
fatlaðra. Sundlaugin hafi verið sér-
hönnuð fyrir starfsemina.
Gunnar segir áætlað að laugin
kosti um 1,8 milljarða króna. Nánar
tiltekur hann að grunnkostnaður sé
1.450 milljónir kr., í samræmi við
samning sem gerður var eftir alút-
boð árið 2006. Síðan hafi fallið til
aukaverk vegna breytinga í
tengslum við íþróttastarfið sem
kosti 200-300 milljónir.
Lán vegna annarra þátta
Hann segir að tölur um 3,5 millj-
arða kr. kostnað séu svo fjarri raun-
veruleikanum að ekki taki nokkru
tali. Gunnar hafnar því einnig að
blanda lántökum á síðasta ári inn í
málið. „Það lánasafn sem vísað er til
tengdist fjölmörgum þáttum í
rekstri Hafnarfjarðarbæjar umliðna
áratugi,“ segir Gunnar og nefnir
endurgreiðslu gatnagerðargjalda.
helgi@mbl.is
Laugin
kostar 1,8
milljarða
Gunnar
Svavarsson
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
EIGNIR Lífeyrissjóðs verslunar-
manna voru um áramót 7,2% minni
en lífeyrisskuldbindingar, samkvæmt
tryggingafræðilegri athugun. Það er
innan þeirra 10% vikmarka sem lög
heimila. Því munu lífeyrisgreiðslur og
réttindi haldast óbreyttar frá áramót-
um. Hins vegar er vissa um þróunina.
Lífeyrissjóður verslunarmanna
birtir í auglýsingu í Morgunblaðinu í
dag upplýsingar um starfsemi sjóðs-
ins á síðasta ári. Lífeyrissjóðirnir töp-
uðu miklum fjármunum við fall við-
skiptabankanna og verðfall á öðrum
eignum. Fram kemur að þrátt fyrir
það hafi sjóðurinn náð að verja meg-
inhluta af eignasafni sínu. Þannig
námu eignir 249
milljörðum í lok
árs 2008 í stað
269 milljarða ári
fyrr. Lífeyris-
sjóður verslunar-
manna stóð vel
fyrir kreppuna og
hefur hækkað líf-
eyrisréttindi
sjóðfélaga um
rúm 21% umfram verðlagsbreyting-
ar frá 1997. Fram kemur í upplýs-
ingum frá sjóðnum að þróun lífeyr-
isgreiðslna muni ráðast af ástandinu
á fjármálamörkuðum og áhrifum
þess á eignir.
„Afkoma ársins veldur mér að
sjálfsögðu vonbrigðum. Miðað við
allar aðstæður má þó ef til vill segja
að það hafi unnist ákveðinn varnar-
sigur,“ segir Þorgeir Eyjólfsson,
framkvæmdastjóri. Bendir hann í því
sambandi á að nafnávöxtun hafi
lækkað hjá erlendum sjóðum, þar á
meðal lífeyrissjóðum, jafnvel um 20-
30%.
Ákveðin óvissa er um horfur á
þessu ári. Þorgeir bendir á að verð
hlutabréfa hafi haldið áfram að lækka
á erlendum mörkuðum auk þess sem
styrking íslensku krónunnar hafi nei-
kvæð áhrif á stöðu sjóðsins. Þá sé
réttarleg óvissa um uppgjör gjald-
miðlavarnarsamninga. „Staðan býður
jafnframt upp á tækifæri þar sem
verðbréf eru í lágu verði. Það gefur
okkur tækifæri til að fjárfesta í verð-
bréfum á hagstæðu verði til lengri
tíma.“
Réttindi óbreytt hjá Lífeyr-
issjóði verslunarmanna
Í HNOTSKURN
»Lífeyrissjóður versl-unarmanna tapaði 32
milljörðum á fjárfestingum
sínum á síðasta ári.
»Ávöxtun eigna sjóðsinsvar neikvæð um 11,8% á
árinu og raunávöxtun nei-
kvæð um 24,1%. Þegar litið
er til síðustu fimm eða tíu
ára sést að hrein raun-
ávöxtun hefur verið jákvæð.
»Á síðasta ári fengu8.662 greiddan lífeyri,
alls að fjárhæð 5 milljarða
kr.
Þorgeir Eyjólfsson
KONURNAR tvær sem slösuðust
alvarlega þegar lok af majónestunnu
þeyttist í andlit þeirra í Kart-
öfluverksmiðjunni í Þykkvabæ á
föstudag, voru í gær, laugardag, í
öndunarvél og líðan þeirra stöðug.
Þær gengust undir aðgerðir á föstu-
dag og í fyrrinótt, en báðar voru þær
með alvarlega andlits- og höf-
uðáverka, að sögn læknis á gjör-
gæsludeild Landspítalans. Lög-
reglan á Hvolsvelli segir ekki vitað
hvað olli sprengingunni en bæði lög-
regla frá rannsóknardeildinni á Sel-
fossi og Vinnueftirlitið hafi komið á
staðinn og kannað aðstæður.
Í öndunar-
vél eftir al-
varlegt slys
Ekki vitað hvers
vegna lokið þeyttist af
Hversu hættulegur
er sólbruni?
Útfjólublá geislun er aðalorsök
sortuæxla. Um 50 manns greinast
að jafnaði á ári með sortuæxli í
húð, rúmlega 50 með önnur húð-
æxli og um 220 með grunnfrum-
æxli. Átta Íslendingar deyja árlega
úr sortuæxlum í húð.
Hverjir eru í mestri hættu?
Sortuæxli eru algengari meðal
kvenna en karla. Fjölgunin er
mest áberandi hjá ungum konum
og er sortuæxli orðið algengasta
krabbameinið í þeim hópi.
S&S
ÞRÍR Íslendingar sem brugðu sér á
krá í Haslev á Sjálandi í gær sluppu
ómeiddir eftir að nokkrir Danir sem
þeir tróðu illsakir við hugðust ná sér
niðri á þeim. Hleyptu Danirnir af
nokkrum skotum úr afsagaðri hagla-
byssu á glugga stúdentaíbúðar í
bænum í þeirri trú að þar væri að
finna mennina af kránni.
Þar voru hins Pólverjar sem
tengdust málinu ekki.
Tildrög árásarinnar voru þau að
hóparnir tveir rifust heiftarlega á
kránni en ekki er vitað hvert bitbein
þeirra var. Að sögn lögreglunnar á
Suður-Sjálandi voru Íslendingarnir
þrír í heimsókn hjá fjölskyldum sín-
um í Danmörku.
Hefur einn þeirra verið yfirheyrð-
ur vegna málsins en lögreglan hafði
ekki upplýsingar um aldur mann-
anna þegar eftir þeim var leitað.
Taldi lögreglan ólíklegt að menn-
irnir yrðu kærðir en vísaði þó til
þess að myndbandsupptaka væri til
af slagsmálunum á kránni og því
væri ekki útilokað að einhver kæra
yrði lögð fram í framhaldinu.
Lögreglan hafði ekki upplýsingar
um hvort ættingjar Íslendinganna
væru í námi í Haslev.
Árásarmennirnir, sem eru 24, 25
og 31 árs, eru allir í haldi lögreglu.
Talið er að þeir hafi sótt fleiri
skotvopn áður en þeir létu til skarar
skríða. baldura@mbl.is
Ætluðu að
skjóta á
Íslendinga
Þrír Danir í haldi