Saga - 1981, Síða 328

326
RITFREGNIR
sig á því við hvaða heimild hann styðst í hvert sinn er hann ræðir um
Verkamannasambandið. Ekki kemur fram að Þorsteinn eða Haraldur
hafi samræmt frásögnina þeirri gerðabók Verkamannasambandsins sem
varðveitt er hjá ASÍ. En lýsingin á starfi Verkamannasambandsins er ítar-
legri hjá Þorsteini en ég hef áður séð á prenti.
Þorsteinn bregður upp skemmtilegri mynd af framboðsraunum al-
þýðumanna við bæjarstjórnarkosningar í Reykjavík árið 1908, þegar 18
listar voru boðnir fram. Einnig rekur hann afskipti föður síns af bæjar-
málum, en Pétur var fyrsti bæjarfulltrúi verkalýðssamtakanna í Reykja-
vík. Þegar Þorsteinn segir frá ,,Hafnarverkfallinu“ 1913 byggir hann að
mestu á greinum Felix Guðmundssonar um sama efni, en Felix tók þátt í því
verkfalli. Einnig er stuðst við fréttir Verkmannablaðsins sem Pétur G.
Guðmundsson ritstýrði á tímabilinu maí 1913- jan. 1914.
Þegar sagt er frá Verkmannablaðinu getur Þorsteinn sérstaklega fram-
lags Snæbjörns Jónssonar síðar bóksala um jafnaðarstefnu, en Snæbjörn
hafði verið við nám í Central Labour College í London 1912 og árið 1914.
Einnig víkur Þorsteinn að greinum Þorsteins Erlingssonar og Baldvins
Björnssonar um fráfall þýska jafnaðarmannaforingjans Ágústs Bebels.
Er sú upprifjun Þorsteins góður vitnisburður um kosti Verkmannablaðs-
ins. Alþýðublaðið eldra og Verkmannablaðið undir ritstjóm Péturs sýna
vel hina ótviræðu hæfileika Péturs og brautryðjendahlutverk i útgáfumál-
um verkalýðshreyfingarinnar á bernskuskeiðinu (1887-1916). í lokakafla
lýsir Þorsteinn vel hvernig dómsvaldi var beitt gegn brautryðjandanum og
hvemig fjárfrekt brautryðjandastarf bitnaði á aðstandendum. Er það
þörf upprifjun fyrir nýja kynslóð.
Bókin um Pétur G. Guðmundsson er, þrátt fyrir ýmsa annmarka hvað
efnisskipan og heimildanotkun snertir, kærkomið framlag til skýringar a
þróun íslenskra verkalýðssamtaka, útgáfumálum þeirra og fjár-
hagsörðugleikum 1905-1914. Þeir Haraldur og Þorsteinn hafa unnið
þarft verk, verk sem réttir hlut Péturs G. Guðmundssonar sem braut-
ryðjanda íslenskrar verkalýðshreyfingar. Starf hans hefur til þessa verið
vanmetið að mínum dómi, en bókin tekur af öll tvímæli um að Pétur G.
Guðmundsson skipar sæti eins helsta forystumanns íslenskrar verkalýðs-
hreyfingar á bernskuskeiði hennar.
Ólafur R. Einarsson•