Saga - 1987, Blaðsíða 66

64
LOFTUR GUTTORMSSON
Siæle Register og andet saadan." Nærtækari mynd af eftirgrennslan
biskups birtist t.d. í skýrslu hans af yfirreið um Vestur-Skaftafells-
sýslu 1755; þar stendur m.a eftirfarandi um Pykkvabæjarprestakall:
Præsten [Jón Jónson] boer meget langt fra Kirken... Da Jeg
vilde i giennemsee Ministerial Bogen og andre saadan boger,
saa var de hiemme, og havde Præsten glemt at tage dem med,
hvor for Jeg denne gang icke kand give der om videre Under-
retning. Siæle Registret havde hand alleeneste ved Haanden
hvor efter i denne Meenighed findes 137 Mennisker, der af
Communicantes 92, Confirmati 20. Kand læse af Bogen 82.1
Þessar tölulegu niðurstöður - varðandi fjölda sóknarmanna alls,
hversu margir þar af hafi gengið til altaris, hafi fermst og séu bóklæsir
-birta í sjónhendingu þær upplýsingar sem almennri sóknarmanna-
skrá var m.a. ætlað að veita. Þær ganga líka eins og rauður þráður
gegnum vísitasíuskýrslur Finns biskups. Ekki er þó svo að skilja að
hvenær sem slíkar upplýsingar koma fram í skýrslum varðandi tiltek-
in prestaköll, sé fengin sönnun fyrir því að hlutaðeigandi sóknar-
prestar hafi getað lagt fram sálnaregistur í viðurvist biskups. Víst
finnast dæmi þess í skýrslum að ofangreindar tölulegar upplýsingar
fylgja ekki með þar sem tekið er fram berum orðum að sóknarprestur
hafi ekki getað framvísað sálnaregistri;2 en hitt mun hafa verið miklu
algengara, þegar svo var ástatt, að umræddar upplýsingar væru
fengnar eftir óformlegri talningu sóknarprestsins eða hann hafi sent
biskupi þær eftir á eins og sá síðarnefndi krafðist skýlaust í einu
umburðarbréfi að gert yrði.3
Nú er óþarft, eins og áður er drepið á, að styðjast við óbeina vitnis-
burði af þeim toga sem að ofan getur þegar ganga á úr skugga um hve
skráning sóknarmanna hafi verið tíðkuð almennt fyrsta áratuginn eft-
ir að lög voru um hana sett. Vísitasíuskýrslur Skálholtsbiskupa, eink-
um Finns Jónssonar, veita um þetta atriði markverða vitneskju sem
getur verið forvitnilegt að draga saman - þótt ekki væri nema til þess
að sannprófa hugmyndir sem fræðimenn hafa síðar gert sér um sam-
bandið milli framleiðslu og varðveislu kirkjubóka.
1 Þjskjs. Kl-12 (1756): Vísitasíuskýrsla Finns Jónssonar fyrir árið 1755, 2/8.
2 Þjskjs. Kl-12 (1756): Vísitasíuskýrsla Finns Jónssonar fyrir árið 1755. (Heimildarst.
8: Berufjörður.)
3 Sjá aftanmálsgr. 11.