Saga - 1987, Blaðsíða 234

232
RITFREGNIR
og skýringarmyndum sem ekki er gert í hinum bindunum þremur sem hér
eru til umfjöllunar.
14. bindi hefur að mörgu leyti sömu annmarka og 13. bindi. Pað er of einlit
stjórnmálasaga þar sem stórveldasamskipti sitja í fyrirrúmi. Sú umfjöllun
tekur í engu fram umfjöllun í nýjum kennslubókum Asle Sveens og Svein
Arild Aastads og Ásgeirs Ásgeirssonar.1 Umfjöllun um önnur lönd en risa-
veldin er ekki til sambærileg á íslensku en t.d. í köflunum þar sem rætt er um
stjórnmálaþróun í Vestur-Evrópuríkjum er mjög truflandi að skipta 1965. En
ef sú stjórnmálasaga er ekki ábyggilegri en þessi litla klausa um ísland skiptir
það engu máli: „Á íslandi var hægrisinnaður stjórnmálaflokkur mjög öflugur
(Sjálfstæðisflokkurinn) vegna afskipta af sjálfstæðismálinu [sic! leturbreyting
mínj, ... og kommúnistar [sic! Alþýðubandalagið?] öflugir (um 15%)". Þá er
ekki mark takandi á bókinni hvort eð er. í 14. bindi er aðeins sjö síðna kafli
um menningu auk fáeinna rammagreina og kaflinn um þriðja heiminn mætti
gjarna vera ítarlegri. Sérkennileg er sú málnotkun þegar borgir verða ger-
endur: „Moskva ákærðiHammarskjöld..." (68), „Bonn tókmeð tortryggni og
líklega með réttu hinum hógværu loforðum..." (133), „Beijing blés upp
landamæradeilurnar..." (195) o.s.frv.
Ósvarað er þó þeirri spurningu hvers vegna einmitt þetta ritverk varð fyrir
valinu en ekki eitthvert annað. Augljóst virðist að átt hafi að gefa út ritröð
með ríkulegu myndefni og norskar bækur eru aðgengilegar og ýmisleg sjón-
armið í norrænum bókum eru nær sjónarhorni okkar en t.d. viðhorf Breta,
gamals nýlenduveldis, þar sem líka eru til góð sagnfræðirit sem verðskulda
að vera þýdd á íslensku.2 En það eru til fleiri norrænar ritraðir, t.d. frá norska
forlaginu Cappelen. Sú saga er samin af norrænum sagnfræðingum eins og
saga Aschehougs og AB en ritstýrt af norskum sagnfraeðingum. Hún er i
minna broti en Ritröð AB og ríkulega myndskreytt en efnislegur samanburð-
ur verður ekki gerður hér.3 4
Framhaldsskólanemendur fengu á árinu 1985 þrjár bækur eða ritraðir um
heildarsögu 20. aldar á íslensku, tvær þýddar úr norsku og eina frumsamda.
Það er stórkostleg framför frá þeim tíma þegar ég byrjaði að kenna 20. aldar
sögu í menntaskóla 1982 og aðeins var til ein frambærileg bók sem fjallaði um
árabilið 1914-1945.5
1 A. Sveen og S.A. Aastad: Mannkynssaga eftir 1850. Mál og menning. Reykjavík 1985;
Ásgeir Ásgeirsson: Nútímasaga. Iðnskólaútgáfan. Reykjavík 1985 (fjallar um tímann
eftir 1945).
2 Af ótal ritum og ritröðum vil ég nefna eftirfarandi. E.J.Hobsbawm: The Age of Revol-
ution (Abacus, London 1962) og The Age of Capital (Abacus, London 1975). Bækurnar
fjalla um tímann frá 1789-1875 og eru hér nefndar sem dæmi um úrvalsrit á sviði
sagnfræði.
3 Cappelens Verdenshistorie. 20 bindi ásamt sérstöku bindi með sögukortum og töflum-
J.W. Cappelens Forlag. Osló 1982-87. Á miðju ári 1987 voru komin út sjö bindi.
4 13. og 14. bindi Sögu mannkyns (15. bindi er væntanlegt og mun fjalla um tímann fra
1965) og tvær kennslubækur (sjá tilvitnun 1 hér fyrir ofan).
5 Sjá tilvitnun bls. 229. Óvíst er um útgáfu á síðara bindi.