Saga - 2003, Blaðsíða 13

MARKVISS UMRÆÐA DREGUR ÚR MISNOTKUN SÖGUNNAR 11
ímyndar er lykilatriði flestra námskráa í sögu. Önnur könnun
bendir til þess að stjórnmálamenn séu hallir undir stjórnmálasögu
en kennarar vilji leggja meiri áherslu á sögu hversdagslífsins.
Þessu tengist sú staðreynd að viðhald þjóðarímyndar hefur gjarn-
an verið snar þáttur í stuðningi ríkisvaldsins við sagnfræði yfir-
leitt. Ef menn koma ekki auga á neinn annan tilgang með sagn-
fræðiiðkun er ekki að undra að margir spyrji hvaða ástæðu ríkis-
valdið hafi til að styðja við bakið á sagnfræði á dögum menning-
arlegs margbreytileika.
Aherslan á Evrópu togast svo á við áhersluna á þjóðarsöguna.
Þama er tvennt sem veldur: Viðbrögð Evrópubúa við valdi og
áhrifum Bandaríkjanna eftir seinni heimsstyrjöld og áhrif
Evrópuráðsins og Evrópusambandsins. Menn hafa reynt að skil-
greina sam-evrópska arfleifð sem sífellt hefur þarfnast endur-
skoðunar, ekki síst undir lok 20. aldar. Hvatt hefur verið til
kennslu þeirra tímabila sem fela í sér sem mesta evrópska vídd
(European dimension) en það eitt og sér getur verið afbökun á
sögunni. Þessi viðleitni varð til þess að gerð var misheppnuð
tilraun til að skrifa sameiginlega evrópska kennslubók í sögu sem
reyndist ekki henta neinum. Lýðræði er nokkuð sem þykir mikil-
vægt í flestum Evrópulöndum, af misjöfnum ástæðum þó. T.d.
hafa Spánn, Portúgal og löndin í Mið- og Austur-Evrópu búið við
einræði á löngum tímabilum 20. aldar og þar er nú mikill
stuðningur við lýðræðisleg gildi. Annars staðar hefur hægri
öfgastefna eða lítil stjórnmálaþátttaka sýnt fram á nauðsyn þess
að halda þessum gildum á lofti. Þetta getur bæði skapað ný tæki-
færi fyrir námsgreinina sögu en verið ógnun við hana um leið því
að í mörgum löndum fellur kennsla svokallaðra lýðræðislegra
gilda innan ramma annarra námsgreina en þörfin fyrir að kenna
um önnur menningarsamfélög og aðrar þjóðir hjálpar til við að
verja stöðu sögunnar í námskrám.
— Sýnist þér að nýir straumar í sagnfræði hafi náð inn í kennslu-
stofurnar? Hversu íhaldssamir eru sögukennarar?
Þessu má bæði svara játandi og neitandi. Þetta fer töluvert eftir
kennaranum sjálfum. Námskrár halda mönnum reyndar gjaman í
fjötrum nokkurrar íhaldssemi. I kennslubókum sumra landa vott-
ar fyrir kynjasögu en í öðrum þykir konan ennþá heldur skrítinn