Ný saga - 01.01.1990, Blaðsíða 72

MAGNUS ÞORKELSSON
1970 eða þar um bil.
SAGA OG
SAMHENGI?
Hér virðist hafa verið dregin
upp hryggðarmynd. Því miður,
vegna þess að sagan er veru-
lega öflug námsgrein ef hún er
notuð til annars en ala á stað-
reyndum. Hún er góð leið til
að þjálfa tjáningu, málfæmi og
lestur. Hún er lykill að skiln-
ingi á samfélagi okkar og
stjórnkerfi. Hún er notuð í
efnafræði, eðlisfræði, líffræði
og fleiri greinum til að skýra
þróun þeirra og ef skoða ætti
þau umhverfisvandamál sem
við þurfum í vaxandi mæli að
glíma við þá mætti án efa
beita sögunni markvisst til að
finna a.m.k. sumar orsakir
þeirra.
Þá býður sagan upp á dýpt
og samhengi sem fáar skyldar
greinar hafa og samhengi sem
þær skortir líka. Með góðri
sögulegri þjálfun og verkkunn-
áttu má sjá í gegnum þoku-
bakka þjóðfélagsumræðu,-
fjölmiðla- og stjórnmálamanna.
Meðal þess sem kvartað er
yfir í skólum í dag er einangr-
un námsgreina. Hver áfangi er
eyja. Þú notar stafsetningu í ís-
lensku en ekki þegar þú þýðir
úr dönsku eða skrifar ritgerð í
sögu. Skólinn er eins og parta-
sala. Viltu kaupa bíl fyrir lítið?
Já, en viltu fá hann í 5000
pörtum? Hvaða not hefur þú
fyrir hann þá?
Sagan getur orðið mikilvæg
lykilgrein í skólastarfi þar sem
vinnubrögð hennar nýttust í
öðrum námsgreinum. Ritgerð í
sögu hlýtur einnig að mega
meta í íslensku, (framsetning,
stíll, stafsetning), í tölvufræði,
(sett upp í ritvinnslu), og jafn-
vel einnig að vera unnin í
annarri grein,- listasögu, bók-
menntum, stjórnmálafræði,
hagfræði o.s.frv. Þannig tengd-
ust greinar skólans og nem-
endur sæju hann sem heild en
ekki samsafn lausra eininga.
Ekki alls fyrir töngu var hópi nemenda sýnd þessi mynd og þeir spurðir hvað hefði breyst. Þeir rýndu
lengi og fundu loks svarið: - fatatískan. Myndin er sennilega tekin veturinn 1903-04.
í sögukennslunni þyrfti
einnig að taka upp nýjar að-
ferðir. Setja aðstæður á svið og
láta leika þær; rökræða með
málfundi; láta nemendur rýna
í frumheimildir og skoða hvað
þær geyma. Helsta vandamálið
hér er að fá bæði kennara og
nemendur til að yfirstíga
feimni- og tjáningaþröskuldinn
sem heldur aftur af okkur.
SÖGUNAÁ
ODDINN!
Sumt af þessu hefur verið gert
nú þegar með ótrúlegum ár-
angri. Ég nefni sem dæmi nýj-
ar leiðir sem hafa verið reynd-
ar í ritgerðasmíð, þar sem
nemendum er hent á bólakaf í
harðsoðna heimildavinnu úr
frumheimildum,- íslendinga-
sögum, annálum o.fl. Þannig
hafa nemendur t.d. þurft að
lesa Jarðarbók Árna og Páls,
sem er ekki beinlínis spennu-
saga en ótrúlega lifandi lýsing
á íslandi 18. aldar. Menn
þyrftu að leggjast í fjölmiðla,
dagblöð, tímarit, sjónvarp og
kvikmyndir og taka þar dæmi
til nánari skoðunar. Þannig
mætti leggja áherslu á mikil-
væg skilningsmál sem yfirlits-
sagan gefur okkur aldrei.
Svona aðferðir efla virkni
nemenda, gera þá hæfari til að
tjá sig og það skipulega,
byggja betur upp skilning
þeirra á umhverfinu og kenna
þeim að virða, nota og skilja
samfélagið. Slík kennsla myndi
kenna þeim að virða nota og
skilja fyrirbæri eins og mann-
réttindi, fjölmiðla, samfélags-
umræðuna og vandamálin sem
tengjast auði og fátækt hinna
ýmsu hluta heimsins. Þau ættu
að finna hvernig jafnrétti tekur
á sig myndir óháðar kynferði,
en nátengdar skoðunum og
litarháttum. Þau myndu geta
glímt við umræður um vanda-
mál nútímasamfélags eins og
mengun, offjölgun, ólík hug-
mynda- og trúarkerfi, kjarn-
/ sögukennslunni
þyrfti einnig að taka
uþp nýjar aðferðir.
Setja aðstæöur á svið
og láta leika þær;
rökræða með mál-
fundi; láta nemendur
rýna í frumheimildir og
skoða hvaö þær
geyma.
70