Ný saga - 01.01.1995, Page 15

Síldarævintýrið í Hvalfirði 1947-48
þá vitaskuld nokkur hætta á ferðum. Eitt sinn
kastaði Keilir frá Akranesi framan við Kata-
nes í Hvalfirði og fékk risakast; hann var orð-
inn vel hlaðinn svo byrjað var að láta aflann
um borð í Ásbjörn frá ísafirði. Eessir bátar
voru þá saman með nót. En spilið í Ásbirni
bilaði og því var ákveðið að láta enn meira í
Keili. Var síðan haldið samskipa til Reykja-
víkur. Valgarður L. Jónsson, vélstjóri á Ás-
birni, minnist þess að þegar komið var út fyr-
ir Hvalfjörð var mikil kvika, „óþverrasjór“,
og eftir nokkra stund voru engin úrræði önn-
ur en að moka síld af dekkinu á Keili aftur í
sjóinn. F>á fóru a.m.k. hundrað mál, að sögn
Valgarðs.” Þetta var alls ekki einsdæmi. í jan-
úar 1948 réð Karl Ormsson sig á Laxfoss sem
var í strandferðum milli Borgarness, Akra-
ness og Reykjavíkur. Hann segist þá hafa átt
gott með að fylgjast með veiðunum í Hval-
firði:
Þegar vestan bálviðri voru sættu bátar lagi
að sigla beint út úr Hvalfirði, stundum út í
Faxaflóa, og sættu lagi að komast á lens til
að sem minnst færi í sjóinn af dekklestinni.
Stundum sá maður báta sem beygðu sem
fyrst til Reykjavíkur og reyndist þá stund-
um verða lítið eftir á dekki er komið var í
var undir eyjar.74
Félagar í Slysavarnadeildinni Ingólfi gagn-
rýndu ofhleðslu síldveiðiskipa á aðalfundi
sínum í febrúar 1948 og töldu sjómenn vera
allt of kærulausa um öryggi skipanna.75 En
flaut á meðan ekki sökk; sjómenn sinntu því
helst að afla sem mest og þótt þeir tefldu
stundum á tvær hættur drukknaði enginn á
Hvalfjarðarvertíðinni. Oft mátti þó litlu
muna, eins og dæmin af flutningunum til
Siglufjarðar sýna, og vissulega urðu einnig
óhöpp við veiðarnar sjálfar. í illviðrum misstu
fjölmörg skip nótabáta sína og þá rak á fjörur
þar sem þeir brotnuðu í spón.76 í ársbyrjun
1947 rak nótabát Stefnis frá Hafnarfirði í land
við Hvammshöfða í Hvalfirði, en höfðinn er í
raun umflotin eyja. Báturinn mölbrotnaði og
þeir, sem höfðu verið í honum, höfðust við
kaldir og hraktir uns Rifsnes kom til bjargar.
Veiðidaginn mikla, 25. nóvember 1947, var
Ásmundur frá Akranesi á leið til Reykjavíkur
með fullfermi þegar mikill leki kom að skip-
inu. Sjó var dælt af kappi úr því og síld fleygt
fyrir borð og illt að sjá hvernig farið hefði ef
dráttarbáturinn Magni hefði ekki komið á
vettvang í tæka tíð og dregið skipið til hafnar.
Mikið hvassviðri brast á 14. desember; þá rak
Skjöld frá Siglufirði og ísbjörn frá ísafirði á
land við Katanes og skemmdust báðir mikið.
Daginn eftir strandaði Auður frá Akureyri
milli Viðeyjar og Gufuness, brotnaði nokkuð
en komst á flot af sjálfsdáðum. Þorsteinn og
Freyja strönduðu við Kjalarnes 21. desember
en skemmdust ekki. Og á nýársdag 1948 sökk
Andvari RE við Grandagarð með um 1.200
mál síldar um borð. Hann náðist á flot tíu
dögum síðar.77
Mynd 7.
„Skipin lágu í tugatali
við allar bryggjur.
Margfaldar raðir voru
af bátum - hver utan
á öðrum - bærinn
breyttist úr rólegum
bæ i fjölmenna
borg. “
13