Ný saga - 01.01.1995, Qupperneq 42

Sumarliði R. ísleifsson
Landslagslýsingar í Voyage au centre du la
terre eru mjög í samræmi við það sem tíðk-
aðist í öðrum verkum frá þessum tíma. Fyrir
augu bar ógnvekjandi fjallstinda sem stund-
um „hurfu í skýjaþykkni“, en stundum sáust
„skaga upp úr móðunni eins og sker í sjó.“
Annars staðar lá leiðin um hraun sem leit
helst út eins og skipskaðlar og sums staðar
„bar fyrir augun mökk úr gufuhverum" sem
sögumanni fannst vera ógnvekjandi. Þó var sú
bót í máli að „meðan gufan sést, er engin elds-
umbrot að óttast“ að sögn höfundar/ Þessar
hugmyndir eru skýrt túlkaðar á mynd 3 sem
sýnir leiðangursmenn á göngu í slíku lands-
lagi.
Mikilfenglegt fannst Harry og Hardwigg
prófessor um að litast við Stapa á Snæfells-
nesi þar sem réðu ríkjum „blágrýtisveggir,
undarlegir að lögun.“ Þar mátti víða sjá „dá-
samlega náttúrufegurð“ og var ekki hægara
að bera þetta saman við annað en snilldar-
verk húsameistara fornaldarinnar, enda „var
hér svo tröllaukna húsasmíði að sjá, að við
hlið hennar bliknuðu hinar dásamlegustu hall-
ir Babýlonar og Forn-Grikkja.“'' Kvað höf-
undur klettavegginn við fjörðinn vera gerðan
úr lóðréttum basaltsúlum, um 30 feta háum,
og báru þær uppi láréttar súlur sem mynduðu
eins konar þak. Sumar súlurnar voru þó falln-
ar og líktust engu fremur en rústum fornra
mustera."’ Kvaðst Iiöfundur hafa heyrt um
slíkar dásemdir náttúrunnar í öðrum löndum,
einkum svonefndan Fingalshelli á Suður-
eyjum, en aldrei hefði hann litið slíka dýrð
augum fyrr á ævi sinni.
Mynd 4 á að sýna unrhverfi Stapa á Snæ-
fellsnesi og er mjög í samræmi við skriflega
lýsingu höfundar sem hefur verið rakin hér að
framan. Það verður víst að segja að hér er held-
ur mikið gert úr bergmyndunum við Stapa þó
að þær séu vissulega víða tignarlegar; spyrja
má hvort Verne og Rion hafi fundið þetta allt
upp hjá sjálfum sér eða hvort þeir gátu stuðst
við einhverjar lýsingar sem tengdust íslandi
og voru í svipuðum dúr?
Allt frá því að fyrstu leiðangrar fóru að
leggja leið sína til íslands á 18. öld hafði stuðla-
berg vakið mikla athygli, bæði vegna reglu-
legs forms og senr jarðfræðilegt athugunar-
efni. Er Joseph Banksfórtil íslands árið 1772
Mynd 3. Hverir.
íhugulir útlits ... Stundum hlógu þeir tryll-
ingslega en aldrei brostu þeir.“6 Leiðsögu-
maðurinn íslenski, Hans, var engin undan-
tekning. Hann sýndi að vísu meiri tilfinningar
en hann hafði gert nokkru sinni fyrr á ferða-
laginu er honum skaut upp úr gíg Strombólí.
Hann brosti. Þess má loks geta að höfundur
ræðir einnig nokkuð um menntun og menn-
ingu landsmanna og hefur eftir herra Frið-
riksson, kennara við Lærða skólann í Reykja-
vík; „Við íslendingar erum bókhneigð j’jóð.
Allir kunna að lesa og skrifa, hver bóndi,
fiskimaður og verkamaður.“7
Mynd 2 á sér tæpast neina beina fyrirmynd
enda er byggingarlag hússins (virðist vera
bjálkahús) ólíkt íslenskri húsagerð og hattar
karlanna minna á suðrænni slóðir. Þó svipar
yfirbragði myndarinnar til ýmissa mynda sem
birtust í Atlas historique Gaimard-leiðang-
ursins sem var hér á landi árin 1835-36 og
þaðan gæti til dæmis hugmyndin um skreið-
arhjalla verið komin.
40