Ný saga - 01.01.1995, Page 74

Siðferðilegar
fyiirmyndir á 19. öld
sínum fórum töluvert uppskrifað efni frá fyrstu áratugum
aldarinnar sem ættingjar hans höfðu skilið eftir sig.
33. Þá má benda á að á seinni hluta 19. aldar eða frá 1848
til 1898 voru gefin út 69 mismunandi blöð og tímarit. Sum
lifðu aðeins nokkur ár en önnur áratugi. Sjá Hannes Þor-
steinsson, „Fimmtfu ára afmæli Þjóðólfs." Fylgiblað no. 2
við Þjóðólf, 5. nóv. 1898.
34. Um þetta fjallar Sigurður Gylfi Magnússon í „From
Chilren’s point of view“.
35. Ólafur Briem, íslendinga sögur og nútíminn (Reykja-
vík, Almenna bókafélagið, 1972), bls. 27.
36. Vésteinn Ólason, „íslendingasögur og þættir“, íslensk
bókmenntasaga II. Ritstj. Vésteinn Ólason. (Reykjavík,
Mál og menning, 1993), bls. 75. Þess má geta að Her-
mann Pálsson er sá maður sem mest hefur fjallað um
tengsl hugmyndaheims Islendingasagananna og kristn-
innar. Sjá t.d. Hermann Pálsson, Siðfrœði Hrafnkelssögu
(Reykjavík, Heimskringla, 1966).
37. Ólafur Briem, íslendinga sögur og nútíminn, bls. 28.
Torfi H. Tulinius bendir á að margt af þessum einkennum
megi finna í fornaldarsögum Norðurlanda, rómönsunum
sem þó eru í eðli sfnu ýkjusögur og þar verður hetjan oft
að heyja harða baráttu við dreka, tröll, seiðkarla og for-
ynjur, stundum með fulltingi álfa, dverga, fjölkunnugra
meyja og annarra góðra vætta. Þessar sögur gerðust á er-
lendri grund, gjarnan við hirðir konunga, en því áttu les-
endur á íslandi að venjast úr Islendingasögunum. Um
heimssýn þessara sagna hefur hins vegar verið mikið
minna skrifað en um heimssýn íslendingasagnanna. Sjá
Torfa H. Tulinius, „Kynjasögur úr forti'ð og framandi
löndum", íslensk bókmenntasaga II, bls. 171-245.
38. Sama rit, bls. 226.
39. Vésteinn Ólason, „Bóksögur“, íslensk þjóðmenning
Vl.bls. 209.
40. Sama rit, bls. 212.
41.Sama rit, bls. 216. Þess má geta að höfundurinn veltir
einnig upp, á öðrum stað í ritgerðinni, þeim möguleika
að karlar hafi frekar heillast af kappakvæðum og rímum
en konur af sagnadönsum. Þessi tilgáta er sannarlega
áhugaverð en þó er erfitt að henda reiður á sannleiksgildi
hennar og í raun er sá grunnur sem hún hvílir á um hlut-
verkaskipti kynjanna mjög vafasamur. Sjá Vésteinn Óla-
son, „Sagnadansar“, íslensk þjóðmenning VI, bls. 386.
42. Hannes J. Magnússon, Hetjur hversdagslífsins.
Nokkrar þjóðlífsmyndir frá upphafi 20. aldarinnar (Ak-
ureyri, Norðri, 1953), bls. 237.
43. Jónas Jónasson, Hofdala-Jónas: sjálfsœvisaga, frá-
sögn, þættir, bundið mál. Hannes Pétursson og. Krist-
mundur Bjarnason bjuggu til prentunar. (Akureyri,
Bókaforlag Odds Björnsson, 1979), bls. 66.
44. Sama rit, bls. 66-67.
45. Einar Jónsson, Minningar (Reykjavík, Bókfellsútgáf-
an, 1944), bls. 83.
46. Sæmundur Dúason, Einu sinni var. Æviminningar I
(Akureyri, Bókaforlag Odds Björnssonar, 1966), bls. 69.
47. Sama rit, bls. 69.
48. Sama rit, bls. 69.