Ný saga - 01.01.1997, Side 38

Ný saga - 01.01.1997, Side 38
Hrefna Margrét Karlsdóttir Það sem vakti fyrir þessum mönnum var að gera tukthúsið að mannbætandi stað. Menn áttu að koma nýtari þegnar út eftir vistina heldur en þeir fóru inn Mynd 2. Vmnuskrá fyrir desembermánuð 1807. Þar er meðal annars skráður tukhúslimurinn Kjartan Olsen sem hefur unnið í tvo daga hjá Koefoed sýslumanni, einn dag hjá Gunnersen og hálfan dag hjá Klog landlækni en mest allan mánuðinn hefur hann verið iðjulaus. Árið 1764 var samþykkt að innan veggja tukthússins skyldu starfa ráðsmaður og fangavörður sem hafa áttu gætur á og umsjón med tukthúslimum.8 í stofnskrá tukthússins var tekið fram hvert verksvið þeirra var. Til að mynda áttu þeir að sjá um sölu á afurðum fanganna, innheimta leigu hjá þeim sem fengu fanga í vinnu fyrir sig, hafa umsjón með og skrá afrakstur af fangavinnunni. Lögð var áhersla á að fangavörðurinn kynni ullarvinnu svo að hann gæti leiðbeint föngum ef á þyrfti að halda.9 Samkvæmt heimildum virðist hafa gengið illa að halda starfsmönnum við tukt- húsið, auk þess sem ýmislegt bendir til að ekki hafi samviskuseminni verið fyrir að fara hjá starfsmönnum við skráninguna. Skrár yfir fangahald er einungis að finna frá 1785-1811. Á þeim tíma finnast 239 ein- staklingar á skrá, þar af voru 156 karlar en 83 konur. Að öllum líkindum eru þessar tölur rangar þar sem skrár vantar fyrir þrjú ár og skráning virðist oft á tíðum vera mjög óná- kvæm. Á því tímabili sem hér verður lögð áhersla á sátu 52 einstaklingar inni. Skráning fyrir þessi ár virðist vera nákvæm og því lík- legt að um réttar tölur sé að ræða. Fjöldi fanga var þó mjög misjafn eftir árum. Árið 1807 sátu alls 39 fangar inni, 1808 voru þeir 26 talsins, 1809 voru þeir 18 en einungis níu árið 1810.10 Ekki vantaði hugsjónirnar um mannbæt- eignaskattur og afgjöld af Pingeyraklaustri og Arnarhólsjörðinni.4 Smíði hússins, sem hófst 1761, tók hins vegar langan tíma og olli því aðallega fjárskortur, en 1771 var fangahald komið í þokkalegt horf.5 Pað leið þó ekki á löngu þar til ýmsum fannst sem margt mætti betur fara í rekstri tugthússins og 1780 var stofnuð nefnd sem koma átti á umbótum inn- an veggja þess. Þeir sem unnu mest að þeim voru Stefán Þórarinsson, þá varalögmaður norðan og vestan, og Skúli Magnússon land- fógeti. Það sem vakti fyrir þessum mönnum var að gera tukthúsið að mannbætandi stað. Menn áttu að koma nýtari þegnar út eftir vist- ina heldur en þeir fóru inn, en slíkar hug- myndir höfðu verið uppi allt frá því umræðan um byggingu tukthúss hófst. Markmiðið var að gera fangelsið að nokkurs konar iðnaðar- stofnun í tengslum við Innréttingarnar. Þar átti að venja fanga á iðjusemi og reglusemi og kenna þeim til ýmissa verka, til dæmis ullar- vinnu. Þetta átti svo að nýtast þeim er þeir sneru aftur út í þjóðfélagið og einnig gætu aðrir lært af þeim verkkunnáttu ýmiss konar.6 I stofnskrá tukthússins sem kom út fjórum árum síðar er fjallað um þá vinnu sem fangar gætu innt af hendi. Áhersla var lögð á ullar- vinnu í tengslum við Innréttingarnar eða fyr- ir bæjarbúa gegn greiðslu, auk þess sem karlfangar skyldu stunda sjóróðra og ágóðinn af vinnu þeirra renna til tukthússins.7 36
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Ný saga

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.