Ný saga - 01.01.1997, Side 55

Viðtal við Arthur Marwick
Stéttaskipting eins og fólk
skynjar hana
Þú hefur rannsakað stéttir og stéttaskipt-
ingu, m.a. í hókinni Class: Image and Reality
in Britain, France and the USA since 1930.
Já, og ég hef af ráðnum hug sniðgengið
kenningar Marx og Webers, en þróað hug-
myndina um menningarlega stéttagreiningu
og kannað hvaða skilning venjulegt fólk legg-
ur í orðið stétt. í stað þess að þröngva kenn-
ingu ofan frá athuga ég hvað fólk á við með
verkamannabústöðum eða tómstundum milli-
stéttanna o.s.frv. Ég uppgötvaði fljótlega að í
daglegu tali notaði fólk hugtakið stétt ekki
sem sjálfstætt hugtak heldur til nánari lýs-
ingar.
Ég vildi nálgast stéttaskiptingu á svipaðan
hátt og ég nálgaðist fyrri heimsstyrjöldina
þ.e.a.s. með því að rannsaka frumheimildir.
Ég skipti heimildunum í fjóra flokka sem
kölluðu fram ólíkar ímyndir af stéttum. Hin
opinbera fmynd birtist í opinberum skjölum
og heimildum, t.d. hvernig skólamálum og
velferðarmálum er stjórnað. í öðru lagi getum
við talað um fræðilegar ímyndir stétta, dregn-
ar upp af félagsfræðingum sem hafa atvinnu
af því að rannsaka stéttir og stéttaskiptingu. í
þriðja lagi eru alþýðlegar eða óopinberar
ímyndir, hvaða hugmyndir almenningur gerir
sér um stéttaskiptinguna. Þetta er lang-
skemmtilegasti og athyglisverðasti hluti rann-
sóknarinnar og jafnframt sá frumlegasti. Að
hluta byggði ég á könnunum félagsfræðinga
en ég notaði frumgögnin, ekki niðurstöður
þeirra. Einnig studdist ég við bréfasöfn og
dagbækur. í fjórða lagi eru svo ímyndir fjöl-
miðla. Ég notaði kvikmyndir og skáldsögur
og bar saman ákveðna stéttbundna þætti t.d. í
breskum og frönskum myndum. Þær sýndu
grundvallarmun á samfélögunum tveim.
Síðan bar ég allar þessar ímyndir saman
við tölfræðileg gögn um tekju-, eigna- og
valdaskiptingu og reyndi að tvinna þetta
tvennt saman og finna samsvörun á milli.
Þetta notaði ég síðan til að búa til heildar-
mynd eða líkan af samfélaginu eins og fólk
skynjaði það - andstætt við sértækar kenning-
ar félagsvísindamanna.
Líkamleg fegurð breytist lítið
Árið 1988 gafstu út bók um fegurðina,
Beauty in History. Var hún ekki ólík fyrri við-
fangsefnum þínum?
Allar þessar bækur tengjast með ákveðn-
um hætti. Þegar ég var að semja The Deluge
fannst mér að til þess að skilja áhrif styrjald-
arinnar á stéttaskiptinguna í Bretlandi yrði ég
að átta mig á stéttaskiptingunni fyrir stríð. Ég
var því þá þegar byrjaður að rannsaka stéttir.
Þar sem ég hafði ekki mikið til að byggja á
varðandi stéttaskiptinguna fyrir stríð þá not-
aði ég svipaðar aðferðir og ég sagði frá áðan,
bara dálítið frumstæðari. Ég fann ekki í
weberískum og marxískum hugmyndum þau
nákvæmu líkön sem ég þurfti. Það vakti at-
hygli mína að auðugir yfirstéttarkarlar völdu
sér ungar og fallegar eiginkonur. Falleg kona
úr lægri stéttum gat klifrað upp samfélagsstig-
ann á fegurð sinni. Þetta er svo sem ekkert
nýtt þótt ýmsir, einkum póstmódernistar, segi
að fegurð sé ekki til í sjálfu sér, hún sé bara
samfélagslegt mat hverju sinni. Þarna sá ég
athyglisvert viðfangsefni svo að bókin um
fegurðina kom í kjölfarið á bókinni um stétta-
skiptinguna. Mér þótti margt af því sem skrif-
að var um þetta efni ófullnægjandi, einkum
ýmislegt í anda Foucaults, þar sem fegurðin
var aðeins skoðuð sem félagsleg afurð. Það
hefur líklega gengið sem rauður þráður í
gegnum feril minn að þyki mér kenningar
annarra ófullnægjandi, bý ég til mínar eigin.
Mér þótti
margt af því sem
skrifað var um
þetta efni ófull-
nægjandi, eink-
um ýmislegt í
anda Foucaults,
þar sem fegurð-
in var aðeins
skoðuð sem
félagsleg afurð
BEAIITY IN
HISTORY
53