Ný saga - 01.01.1997, Qupperneq 71

Ný saga - 01.01.1997, Qupperneq 71
Endurreisn lýðræðisins stjórnskipulags.22 Fulltrúi sjálfrar bresku lá- varðadeildarinnar, Newton lávarður, sagði eftirfarandi: vér Englendingar höfum ávallt hrósað oss og ekki verið lítið upp með oss af því, að vér hefðum orðið fyrstir til þess að koma á þingræði nútímans. Höfum vér verið vanir að kalla þing vort „móður þjóðþinganna". Nú vitum vér, að í þessu hefur oss skjátlazt. Vér höfum nú komizt að raun um, að með- an vér bjuggum við konung og lénsherra höfðu íslendingar komið á hjá sér þingræð- isstjórn, og búið við hana öldum saman.23 Það var þó einn erlendur fulltrúi á Þingvöll- um árið 1930 sem ekki var á þeim buxunum að gefa Islendingum mestan heiðurinn af lýð- ræðinu en það var enginn annar en fulltrúi Tékka, Jean Malypetr, sem ég minntist á í upphafi. Malypetr ræddi þannig í ræðu sinni ekki aðeins að þessar tvær þjóðir, íslendingar og Tékkar, ættu sér líka sögu heldur einnig að þær hefðu „jafnan haldið hátt á lofti hugsjón frelsis og mannúðar.“ Tékkneska þjóðin hefði eins og íslenska þjóðin „ávallt verið trú lýð- ræðinu þrátt fyrir erfiða tíma í sögu hennar."24 Og þegar tékkneska lýðveldið var stofnað árið 1918 var, líkt og þegar íslenska lýðveldið var stofnað árið 1944, litið svo á að nú væri tékkneska þjóðin loksins að rísa aftur til sinn- ar fornu frægðar, það væri verið að endur- vekja gullöld hennar og lýðræði frá því á mið- öldum.25 í fyrstu ræðu sinni á forsetastóli þann 22. desember árið 1918 sagði Masaryk að „eftir þrjúhundruð ár væri spádómurinn nú uppfylltur":26 öll saga okkar, inntak hennar og tilgangur, tengdi okkur við lýðræðisþjóðir heimsins. Siðbótarhreyfing okkar og hugsjónir henn- ar, þjáningar okkar þegar siðbótin var bar- in niður... og sömuleiðis endurfæðing þjóðarinnar sem einkenndist af hug- myndafræði mannúðar og afleiðingu alls þessa: lýðræðisins - örlög tékknesku þjóð- arinnar eru á rökréttan hátt tengd Vestur- löndum og nútímalýðræði þeirra.27 Hugmyndinni um að íslenskt nútímalýðræði sé endurreisn lýðræðis sem ríkt hafi á íslandi á miðöldum bregður enn fyrir á hátíðis- og lyllidögum. Á fimmtíu ára afmæli íslenska lýðveldisins á Þingvöllum 17. júní 1994 sagði Vigdís Finnbogadóttir, þáverandi forseti, að lýðveldið íslenska grundvallaðist á „lýðræði sem samofið er sögu þjóðarinnar.“28 í nýársá- varpi frá árinu 1993 talaði hún einnig um hvernig sambandslögin árið 1918 hefðu ekki aðeins rutt braul að „fullu sjálfstæði þjóðar- innar“ heldur einnig að „endurreisn lýðveldis á íslandi.“29 í núverandi Tékklandi er það einnig ennþá hluti af hugmyndaheimi þjóðar- innar að lýðræðið sé samofið sögu hennar en í nýársræðu árið 1990 sagði forseti landsins, Václav Havel, að orsökin fyrir því að unga fólkið sem alið væri upp í alræðiskerfi þráði frelsið væri sú að tékkneska lýðræðishefðin hefði haldist við í undirmeðvitund þjóðarinn- ar.30 Aðferð þessara tveggja þjóða við að byggja upp þjóðernislega sjálfsmynd meðal þegna sinna svipar þannig saman í veigamiklum at- riðum. íslenskir og tékkneskir þjóðernissinn- ar og stjórnmálamenn leituðust við að sýna fram á hvernig þjóðir þeirra hefðu blómstrað á gullöld og þá þegar haldið á lofti sömu hug- sjónum og stjórnkerfi Vesturlanda byggist á nú á dögum. Þegar lýðveldið Tékkóslóvakía varð til árið 1918 og íslenska lýðveldið stofn- að árið 1944, var almennt aldrei litið svo á að sjálfstæði þjóðanna væri ávöxtur af flókinni stjórnmálalegri atburðarás undanfarinna alda og áratuga. Þvert á móti var litið svo á að hin sönnu örlög fornra lýðræðisþjóða væru nú loksins uppfyllt. Tilvísanir 1 Magnús Jónsson, Alþingishátíðin 1930 (Reykjavík, 1943), bls. 201. 2 Ingi Sigurðsson, íslenzk sagnfrœði frá miðri 19. öld til miðrar20. aldar. Ritsafn Sagnfræðistofnunar 15 (Reykja- vík, 1986), bls. 42-43. 3 Sjá Hans Kohn, „Western and Eastern Nationalism", Nationalism. Ritstj. John Hutchinson og Anthony D. Smith (Oxford, 1994), bls. 162-65. 4 Anthony D. Smith, The Ethnic Origins of Nations (Oxford, 1986), bls. 191-92. - Sami, National Identity (London, 1991), bls. 59-67. 5 Ingi Sigurðsson, íslenzk sagnfrœði frá miðri 19. öld til miðrar 20. aldar, bls. 24-25, 81-83,109-11. Mynd 10. Lord Newton. Mynd 11. Jean Malypetr 69
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116

x

Ný saga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.