Ný saga - 01.01.1997, Qupperneq 88

Er tíðinda að vænta af íslensku flokkakerfi?
En um hvað munu flokkarnir sam-
einast, annað en að ná völdum?
Vinstri flokkar víða um heim hafa síðastliðin
ár gert upp sína fyrri heimssýn og hugmynda-
grundvöll. Haldið því sem nýtilegt er og
byggt á grunni þess, en hent hinu. Skýrasta
dæmið um þetta er Verkamannaflokkurinn í
Bretlandi, þótt fleiri mætti nefna.
Þeir flokkar sem ég tel allar líkur á að
myndi stærsta stjórnmálaflokk landsins eftir
næstu kosningar gætu til dæmis byggt á eftir-
farandi tveimur grunnhugmyndum úr arfleifð
íslenskra vinstri manna.
I fyrsta og augljósara lagi: kröfu um félags-
legt jafnræði og réttlæti, samfara því að al-
mannafé sé ráðstafað til almannaheilla eða
þeirra sem standa höllum fæti, en ekki til sér-
hagsmunahópa.
I öðru lagi: gagnrýnni sýn á ríkjandi valda-
kerfi, hvort sem um er að ræða ríkisvald, vald
fyrirtækja eða hagsmunasamtaka.
Við þetta hefur síðan bæst að vinstri menn
hafa viðurkennt mikilvægi markaðsbúskapar
og óheftrar milliríkjaverslunar á flestum svið-
um. I því sambandi má einnig minna á að
vinstri menn hafa löngum barist fyrir aukinni
iðnvæðingu og fjölbreyttara atvinnulífi.
Af þessum grunnhugmyndum má Ieiða eft-
irfarandi pólitísk stefnumið og vinnubrögð:
1. Vandað verði til pólitískrar stefnumörk-
unar á öllum sviðum þannig að hún standist
vaxandi þrýsting sérhagsmunahópa og gæti
þeirra almannahagsmuna sem henni ber.
2. I stjórnmálum og stjórnsýslu verði stjórn-
málamenn og stjórnendur gerðir ábyrgari
með skýrari siðareglum og eftirliti. Þær siða-
reglur feli m.a. í sér að pólitísk fyrirgreiðsla
við stöðuveitingar og aðrar ákvarðanir í opin-
berum rekstri verði útlæg.
3. Atkvæðisréttur verði jafnaður með breyt-
ingum á kjördæmaskipan.
4. Möguleikar almennings á stjórnmálalegum
áhrifum verði stórauknir með almennum at-
kvæðagreiðslum um einstök mál.
5. Velferðar- og menntakerfið verði skoðað
út frá hagsmunum skjólstæðinga (neytenda)
þess og samfélagsins í heild, en ekki sérfræð-
inga kerfisins eða einstakra byggðarlaga.
Sérstaklega er mikilvægt að bæta til lang-
frama hag og stöðu þeirra sem hafa orðið
útundan í velsæld, menntun og menningu
samtímans. Aukin fjárframlög eða skipulags-
breytingar taki mið af þessu.
6. Jafnframt því að menntun á sérskóla- og
háskólastigi styðji betur þróun atvinnugreina
á sviði þjónustu- og upplýsingatækni, verði
vinna lögð í að hugsa leið íslands til iðnvæð-
ingar upp á nýtt. Þar verði horfst í augu við þá
staðreynd að við erum því miður enn sem
komið er fyrst og fremst hráefnaframleiðend-
ur en ekki iðnvædd þjóð.
7. Opinber afskipti af fyrirkomulagi í atvinnu-
rekstri taki mið af almannahagsmunum. Með
það í huga verði endurskoðuð endurgjalds-
laus úthlutun aflaheimilda til fárra útvaldra
og landbúnaðarstefna sem í dag setur bændur
undir fátækramörk, en krefst samt mikilla
fórna af skattgreiðendum og neytendum
landbúnaðarvara.
8. íslenskri launþegahreyfingu verði lagt
nauðsynlegt lið þegar stefnumál fara saman.
En jafnframt verði skipulag á vinnumarkaði
og sjóðakerfi launþegahreyfinga skoðað út
frá hagsmunum launafólks en ekki valdakerf-
is aðila vinnumarkaðarins.
Ég læt hjá líða að telja upp mál, sem eru
orðin viðtekin í orði og verða það á borði hins
nýja flokks, svo sem jafnrétli kynja og sjálf-
bær þróun lífríkis og annars umhverfis, að svo
miklu leyti sem þau mál eru á valdi íslenskra
stjórnmálaflokka.
Niðurlag
Ég hef reynt að draga hér saman nokkur at-
riði sem styðja þá fullyrðingu að íslenskt
flokkakerfi muni taka varanlegum breyting-
um frá og með næstu þingkosningum, að sag-
an um aðlögun „gömlu“ flokkanna endurtaki
sig ekki. Og ég fullyrði að í kosningunum
1999 verði til flokkur sameinaðra jafnaðar-
manna með 45-50% fylgi. Sá flokkur verði
forystuafl í ríkisstjórn, sem hefji nýtt og rót-
tækt umbótatímabil í íslenskri stjórnmála-
sögu.
86