Vera - 01.02.2002, Blaðsíða 25

Aðvera femínisti er
hluti af minni sjálfsmynd
Unnur Dís Skaptadóttir mannfræðingur
og lektor við Háskóla íslands
M
■ V ■ cr finnst sjálfsagt aö kalla mig femínista og í minum
huga hefur femínismi jákvæöa merkingu. Ég hef alltaf stutt
kvennabaráttu þó ég hafi aldrei tekið þátt I kvennahreyfingum.
Það aö vera femínisti er hluti af minni sjálfsmynd og lífssýn
sem hefur áhrif á daglegt líf mitt og fræöistörf. Ég undrast
alltaf þegar fólk sem segist aðhyllast lýðræöi, einstaklingsfrelsi
og mannréttindi grettir sig þegar minnst er á feminisma.
Fyrir mig merkir feminismi fyrst og fremst baráttu fyrir því
að konur og karlar hafi sömu möguleika til að njóta sín sem
einstaklingar óháð kyni. Þó ég hafi verið hlynnt kvenréttinduni
frá unglingsárum, þá get ég ekki sagt að ég hafi farið að líta á
mig sem femínista fyrr en eftir tvítugt þegar ég dvaldi við nám
í Bandaríkjunum. í háskólanámi mínu þar kynntist ég ólíkum
femínískum stefnum hjá bæði karl- og kvenkennurum. í mann-
fræði, eins og I öðrum greinum félagsvísinda hefur áhrifa
femíniskra nálgana gætt á margvíslegan hátt, til dæmis að
fjalla á gagnrýnin hátt um ósýnileika kvenna og með því að
skoða og greina kyngerfingu i ólíkum samfélögum og hvernig
hún tengist ólíkri stöðu kynjanna. í Bandaríkjunum tók ég þátt
í mínum fyrsta feminiska leshring ásamt nokkrum íslenskum
konum í New York. Þessi leshringur hefur nú nýlega verið end-
urvakinn, en er nú fyrst og fremst skautaklúbbur og nokkrar
dætur hafa bæst í hópinn. Það er algengt að ungar konur
I dag átti sig ekki á að atvinnu- og menntunarmögu-
leikar þeirra i nútimasamfélagi eru tilkomnir vegna
baráttu kvenréttindakvenna fyrri tíma. Mér finnst
mikilvægt að við munum eftir þessari sögu og kom-
um henni til skila til næstu kynslóða kvenna og
karla. Ottinn við breytingar virðist hins vegar leiða
til þess að haldið er I gamlar klisjur um hina
hræðilegu femínista. Því miður þurfum við ekki
að líta langt til að sjá að víöa er nokkuð langt I
land I baráttu fyrir jafnri stöðu kvenna og karla.
Þetta sjáum við meðal annars I slæmri efna-
hagslegri stöðu kvenna I heiminum, i ofbeldi
gegn konum og stöðluðum og einhæfum
myndum af konum og körlum í fjölmiðlum.
Femínismi ögrar stöðluðum kynímyndum, en
slíkar ímyndir dylja valdamun með þvi að
gefa í skyn að þær séu á einhvern hátt nátt-
úrusprottnar. Femínismi beinir sjónum okkar
að því að staða karla og kvenna er ekki eðlis-
læg heldur félagslega sköpuð og eitthvað sem
hægt er að breyta. í þessari hugmynd liggur
einmitt lykillinn að kvenfrelsinu og möguleikun-
um til að vera konur á ólíkan hátt og um leið til
að jafna stöðu kynjanna.
Femínismi beinir sjónum
okkar aö því aö staöa
karla og kvenna er ekki
eðlislæg heldur félagslega
sköpuö og eitthvaö sem
hægt er að breyta.