Vera - 01.02.2002, Blaðsíða 32

Ástæöan fyrir þessum
vinsældum rappsins
meðal ungra hvítra karl-
manna er einfaldlega sú
aö tónlistin fellur í frjó-
an jaröveg. Ofbeldið,
hommafóbían og kven-
hatriö í rapptónlist hef-
ur ekkert meö „svarta"
menningu að gera.
Black Noise
Haft var eftir lce Cube,
virtum rapplistamanni frá
Bandaríkjunum, að það
væru ekki eingöngu yfir-
völd sem hindruðu fram-
gang svarta (karl)mannsins
heldur einnig konur, einna
helst svartar konur.
ustu jól komst íslenskt rapp í sviðsljósið aftur
eftir nokkurra ára lægð. Astæðan er fyrst og
fremst miklar vinsældir XXX Rottveiler hunda,
sem gáfu út frumraun sína undir lok siðasta árs.
Sænski félagsfræðingurinn Ove Sernhede hefur
skoðað hvernig ungmenni þar í landi hafa not-
að rappið sem tjáningarform. Niðurstaða hans
er sú að hvít ungmenni heillast af kraftinum og
taumleysinu sem býr í rappinu og telur hann að
hrifning þeirra sé í eðli sínu ekkert ólík hrifn-
ingu vestrænna heimspekinga á Upplýsingaöld
af hinum „göfuga villimanni". Þetta er enn eitt
dæmið um hvernig íbúar Vesturlanda heillast af
framandi menningarheimum sem við teljum
náttúrulegri og eðlilegri en okkar eigin.
Þetta er athyglisverð kenning en að yfir-
færa hana yfir á íslensku rappsenuna myndi
einfalda hana meira en réttlætanlegt er. Það
þarf ekki að skoða íslenskt rapp lengi til að sjá
að þar er meira á ferðinni en dýrkun á ofbeldi
og hvers kyns villimennsku. Rapparar, eins og
Sesar A, hafa notað rappið sem miöil fyrir bein-
skeytta þjóðfélagsgagnrýni. í laginu Einfalt af
hljómplötunni Stormurinn á eftir logninu sem
kom út fyrir síöustu jól, gagnrýnir hann utan-
ríkisstefnu íslenskra stjórnvalda og Vesturlanda
almennt:
„Varnarlið er hvað?/lið til varnar þegar
kjarnaoddurinn stefnir á Reykjanes/íslenska
þjóðin er í góðum bisness/við að styöja sjálf-
skipaða lögreglu heims/sem fremur sín
mannréttindabrot í sjöfréttum/hvað um að
við þriðja heimsskuldum afléttum/já nei best
að halda þeim hluta heims niðri enn um
sinn/“
Karlmennskutilburðirnir í íslensku rappi og
sjálfsdýrkunin fer þó ekki fram hjá neinum.
Plata XXX Rottveiler hunda hefur vakið mikla
athygli, einna helst textarnir sem þykja oft ansi
óheflaðir á köflum enda varað við þeim á fram-
hlið umslagsins. I stuttu máli ganga flestir text-
arnir út á að úthúöa meintum óvinum hljóm-
sveitarinnar sem oftast nær eru aörir rapparar
og í flestum textunum er stunduð ansi opinská
sjálfsdýrkun. Grípum niöur í texta lagsins Þér er
ekki boðið:
„Þegar ég stíg inn taka menn um vopn og
kúbein/Og kvenmenn taka um píkurnar sín-
ar svo það leki ekki úr þeim.../mig langar
helst heim en ég fer i partýiö þó/kærastar
fúlir því gellurnar þeirra ruglast á mér og Le-
onardo DiCaprio..."
Það fer ekkert á milli mála hvaða ímynd er ver-
ið að varpa fram. Rottveiler hundar eru karlar í
krapinu og konur geta enga björg sér veitt þeg-
ar þeir eru annars vegar. Kvenfyrirlitningin er
þó enn meiri í laginu Beygla af sömu plötu. I
laginu er kveðinn upp dómur um hinar ýmsu
„týpur" kvenna:
„...ég ætla að byrja á þeim sem má aldrei
kalla bleyðu/Þær þykjast hafa allt til alls og
geta gert allt I einu/Við gætum kallaö þær
jussur og þær svara reiöar og spyrja hvað við
meinum/Og svo er týpan sem er grúppía hjá
rapphljómsveitum/Biða æstar eftir að fá
áritun á barminn á eftir manns tónleik-
um/Með ekkert haft í óreiðu, klædd upp sem
ungfrú gettó/hrósa manni fyrir tónleikana
og hvað maður var með þétt show og nett
flow/Og svo er ég kominn að þeim sem ég
hata mest þó/Fokkin' dekraðar pabbastelpur
hangandi í Versló/Þú sérð þær uppi á
Stjörnutorgi talandi i GSM phone/Eltast við
gaura á dýrum sportbílum fyrirlít'a þá sem
ekki eru með bílpróf"
Rappiö veröur ekki til
í tómarúmi
Af þessu má álykta að þeim er frekar illa við
konur en þeir eru samt alls ekki samkynhneigð-
ir eins og þeir taka skýrt fram fyrr í laginu. Það
vakna vissulega upp spurningar um áreiðanleika
þessara rappara. Eins og ég minntist á að ofan
hafa fræöimenn skýrt hrifningu ungra hvítra
karlmanna á rappinu sem löngun í æsandi
reynslu sem ekki er lengur hægt að finna í sam-
félagi velferðar og siðmenningar. En er þetta
svona einfalt? Getur veriö að þaö megi afskrifa
tjáningu rappara sem ekki koma úr fátækra-
hverfinu og hafa ekki „réttan" húölit sem merk-
ingarlaust blaður?
Vinsældir rappsins meðal ungra hvítra karl-
manna er ekki tilviljun. Ástæðan fyrir þessum
vinsældum er einfaldlega sú að tónlistin fellur í
frjóan jarðveg. Ofbeldið, hommafóbían og
kvenhatrið í rapptónlist hefur ekkert meö
„svarta" menningu að gera. Þessar hneigðir fyr-
irfinnast þar rétt eins og þær finnast i „sið-
menntuöu" samfélagi. Þær eru að vísu ýktar i
rappinu en það gerir hana um leið söluvænlegri
fyrir hvíta unglinga og þar að auki, sem er ekki
síður mikilvægt, eru það hvítir kaupsýslumenn
sem markaðssetja þessa tónlist. Það má því ekki
einfalda hlutina og segja að rapptónlist sé ólík
annarri dægurtónlist aö því leyti að hún taki
neikvæða afstöðu gagnvart konum og þvi sem
þykir kvenlegt. Dægurtónlist hefur alltaf á ein-
hvern hátt verið karlmannleg. Sú umræða sem
hefur átt sér stað um hugsanleg slæm áhrif
rapptónlistar á (hvít) ungmenni er athyglisverð
því hún endurspeglar kynþáttahatriö sem enn-
þá ríkir á Vesturlöndum þrátt fyrir allt frjáls-
lyndið og jafnaðarhyggjuna. Við eigum ekki til
orö yfir snilld kvikmynda Martin Scorsese þar
sem við verðum vitni að gegndarlausri karl-
rembu og kynþáttahyggju en svo fer allt í háa-
loft þegar svertingjar gera slíkt hið sama! Við
eigum að stunda virka gagnrýni á dægurmenn-
ingu og reyna að kryfja hana til mergjar þvi
staðreyndin er sú aö sjálfsmynd okkar er í aukn-
um mæli mótuð af henni. En þessi gagnrýni
veröur að vera yfirveguð og við verðum að
spyrja réttra spurninga. Tónlist, eins og rapp,
verður ekki til í tómarúmi. Ef okkur finnst eitt-
hvaö varhugavert við hana ættum við að skoða
samfélagið sem getur hana af sér.
Greinin er byggð á lokaritgerð höfundar við
Háskólann i Leicester.