Freyr - 01.04.2003, Page 22

slöngu. Vöm felst í bólusetningu
með stífkrampabóluefni, sem áður
segir, og nákvæmu hreinlæti með
alla hluti, sótthreinsun á nafla-
streng, hnífum, markatöngum og
merkjum, en umhverfís hús komi
þrifnaðarlag af möl eða malbiki.
GaRNABÓLGA - LAMBASKITA.
Orsök: Gamabólga og skita er
algeng í lömbum fyrstu dagana
eftir burð. Slímhúð mjógamar er
bólgin. Vökvi safnast í gömina,
hreyfíngar þannanna örvast af ert-
ingunni. Lélegt fóður ánna, júgur-
bólga í móður, ónóg mjólk,
snöggar breytingar á fæðu, t.d.
gervimjólk, óhreinlæti, kuldi
o.s.frv., draga úr mótstöðukrafti
lambanna svo að ýmsir sýklar,
sem annars em þeim meinlausir,
geta valdið meltingartruflunum
fyrstu dagana.
Einkenni: Einkenni em lík því
sem sést við blóðsótt. Lömbin
verða dauf og lystarlaus og híma
sinnulítil. Síðar fá þau þunna
grænleita eða ljósleita skitu, jafn-
vel með blóðtaumum og taka oft
út miklar þrautir.
Aðgerðir: Grípa þarf til lækn-
inga, annars deyja lömbin á fyrsta
eða öðrum sólarhring vegna
vökvataps. Hjúkmn skiptir ekki
síður máli en lyf og er mest um
vert að fyrirbyggja vökvatapið.
Gefið þrisvar á dag upplausn salta
og glúkósa, 50 ml á kg með maga-
slöngu ef lambið tekur ekki við.
Reyna má súrmjólk, AB-mjólk
eða kakóduft í vatni. Króknunog
uppþomun er algeng með gama-
bólgu. Einangrið lambið vegna
hættu á að önnur lömb smitist og
jafnvel fólk (böm og gamalt eða
viðkvæmt fólk). Sýklalyf skal að-
eins gefa að ráði dýralæknis.
Slefsýki (kólíeitrun, vatns-
KJAFTUR, „WATERY MOUTH“)
Orsök: Sjúkdómur þessi er ekki
nýr en er orðinn útbreiddur og
veldur víða miklu tjóni. Astæða
hans er fyrst og fremst sú að um-
hirða við sauðburð er ekki í sam-
ræmi við aðstæður og e.t.v. em
sérstakir og skæðir stofnar af kól-
ísýklum á ferð. Slefsýki er tvisv-
ar til þrisvar sinnum algengari í
þrílembingum en einlembingum,
lömb lélegra áa veikjast fremur en
lömb undan góðum ám. Komi
eitthvað fyrir lömbin á fyrsta sól-
arhring er þeim hættara. Fái
lömbin nægan brodd nógu snem-
ma (50 ml/kg á fyrstu klukku-
stund eftir fæðingu) er að mestu
girt fyrir hættu á sjúkdómnum.
Það sem gerist er þetta: Kólísýkl-
ar berast með óhreinindum ofan í
lambið nýfætt (oft á undan brod-
di) og komast litt hindraðir ofan í
mjógöm þar sem þeim íjölgar
fyrst en deyja síðan. Eitur sýkl-
anna losnar úr læðingi og lamar
hreyfmgar gama. Afleiðing er
lystarleysi og hungurdauði eða
blóðeitrun, líffærabilun og dauði.
Einkenni: Lömbin veikjast oft-
ast 12-48 klst. gömul, verða dauf
og hætta að sjúga. Innan klukku-
stundar fara þau að slefa (glær,
slímkennd) og “gráta”. Loft safn-
ast í meltingarveginn („gutlbelg-
ur). Lömbin deyja á 6-24 klst., sé
ekkert gert.
Aðgerðir: Að lækna er erfiðara
en að fyrirbyggja og varla er á færi
annarra en snillinga að hjúkra
mörgum lömbum svo að fullt
gagn verði að. Snillingar em að
vísu margir á Islandi. Heljist
lækning snemma má bjarga a.m.k.
85% veikra lamba með cftirfarandi
aðferðum: Koma þarf í veg fyrir að
lömbin svelti og þomi upp. Halda
þarf í skefjum sýklavexti í gömum
og hindra blóðeitrun þar til hreyf-
ingar gama em eðlilegar. Gefið
veiku lambi daglega fúkkalyf, gef-
ið því ekki mjólk heldur 100-200
ml af sykur-saltupplausn þrisvar
sinnum á dag. Búið vel um það hjá
móður sinni nema það sé mjög
veikt. Hjúkrið því þar til það sýgur
eðlilega á ný. Með ýmsum að-
gerðum má draga úr hættu á slef-
sýki: Sótthreinsa húsin árlega, hafa
loftræstingu góða, þrífa burðarstíur
eftir hverja á, þrífa gerði. Varast
þrengsli, meiðsli og hættur fyrir
lömbin. Fylgjast með því að hvert
lamb komist fljótt á spena. Taka á
júgrinu og í spena og ganga úr
skugga um að broddur sé nægur og
ekki júgurbólga (saltbragð af
122 - Freyr 3/2003