Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.04.1919, Qupperneq 145

ÞJÓÐRÆKNISSAMTÖK
125
búinn aS clvelja í Torontoborg í
nær 9 ár, og' liafði gengið þar á
kveldskólá. Auk þess hafði hann
gengið á hermannaskóla og út-
skrifast þaðan með góðum vitn-
isburði. Nemendur hafði hann
eigi marga, rúma 12 talsins, en
sem dæmi þess, að hvaða notum
slík kensla kom, má geta þess, að
urn vorið, er hann liætti kenslunni,
settust sumir af nemendum hans
upp í 6. bekk alþýðuskólans og
höfðu þó engrar tilsagnar notið
annarar en þessarar. Skólahald
þetta meðal Islendinga á þessum
tíma var alveg einstakt í sinni röð,
meðal hinna innfluttu þjóðflokka
í bænum. Lengi fram eftir árurn
héldu ýmsir uppi kveldskóla eða
tímakenslu, Iþó því sé nú alveg
hætt, nema meðal þeirra, sem til-
sögn veita í 'söng og hljómleikum.
Árið 1881 eignaðist Framfara-
félagið fyrst samkomuhús. Fram
að þeim tíma bjó það á hrakhól við
húsnæðisleysi og hélt fundi sína
helzt á gistiskálum íslenzkum, því
húsrúm var íþar einna mest, eða
hvar annars staðar, er því varð
viðkomið. Þá þrem árum áður
kom til Winnipeg maður, er Helgi
hét, frá Brekku í Skriðdal, Jóns-
son Hallgrímssonar. Frá Islandi
flutti hann sumarið 1875 og þá til
Canada. Gekk hann í félagið.
Hann var áhugamaður hinn mesti
°g fylginn sér. Fanst honum fé-
iagið alt of aðgjörðarlítið og
hvatti það til meiri. framtakssemi.
Auldi hann láta það korna upp sam-
komuhúsi og vekja fjör og félags-
líf með tíðum samkomuhöldum,
koma á fót bókasafni, lestrarstofu
o. fl. Af framkvæmdum varð þó
eigi fyr en vorið 1881, að honum
sjálfum liafði græðst það fé, að
hann gat nú gefið félaginu bygg-
ingarlóð. En gjöfina skuldbatt
hann því, að á lóðinni yrði strax
reist samkomuhús. Til fyrirtæk-
isins var safnað og gáfu til þess
jafnt yngri sem eldri, er einhverja
atvinnu höfðu, svo húsið var kom-
ið upp í byrjun júlímánaðar. Er
þar haldin fyrsta samkoman 11.
júlí 1881. Til hússins var keypt
orgel, sem nota mátti við skemti-
samkomur, iiúslestra og messur.
En til þess að af því yrði enn betri
not, kostaði félagið unga stúlku
til hljómleikanáms, þó eigi yrði
það því styrkur. Myndaðist þá
og brátt söngfélag, er hafði fundi
sína í húsinu. Fyrir því gekkst
Þorsteinn Einarsson, ungur mað-
ur, frá Tungu-Seli í N.-Múlasýslu,
er vestur flutti 1879 og settist að
í Winnipeg. En fáum árum seinna
andaðist hann (1884-) og naut
hans því skemur en skyldi. Við
það að komið var upp samkomu-
húsi, er eign var Islendinga, var
sem risi upp af blundi nýr áhugi
fyrir allskonar félagsstarfsemi.
Þutu nú upp ýmiskonar smáfélög,
er flest áttu skamman aldur. Má
þar til nefna Ungmennafélag, Mál-
fundafélag, Söngfélag o. fl., en öfl-
ugaist og bezt þessara félaga varð
iiið íslenzka kvenfélag, er nú var
stofnað að nokkru leyti liliðstætt
við Framfarafélagið, af konum,
er í Framfarafélaginu stóðu.
Vann það að hinurn sömu málum
og Framfarafélagið og styrkti fyr-
irtæki þess með fjárframlögum og
samkomuhaldi. Verður frá þessu
félagi sagt síðar.