Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1928, Blaðsíða 48

14
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
á Ensku York; sbr. Jörungr
(Norðungr) biskupsstóll eða um-
dæmi á Vendilskaga norðar á Jót-
landi. Má vel vera, að orðin séu
öll samræt og tengðir torkenni-
legar fyrir stafringlið í rótinni
og merki þá öll svipað svo sem
norðr, njörðr, náðar eða viðhalds-
gjafi, björn þjargar eða bráðar
gjafi,varinn verndar eða varma
gjafi og minnist sitt á hvern hátt
hins milda viðhalds auðsældar-
goðsins norræna í lieimskauta-
grimmdinni. Vilhjálmur Stefáns-
son, hinn heimsfrægi landkönnuð-
ur rak erlendar þjóðir í rogastans
með því að skíra landkönnunarrit
sitt eitt: The Friendly Arctic (hið
milda Norður). Frá niðmyrkri
fornöld er það komið og rammís-
lenzkt, að líta á Norðrið eins og
liann gerir. Hitt er guðlasti næst
að orða það við helvíti og enginn
fótur fyrir því nema norskir
draumórar. Bjarnylur í íslenzku
máli er að sjálfsögðu minning um,
hve mildur drottinn Njörður hafi
forðum þótt, en limar orðanna
leiða lengra en fara megi nánar
út í það hér.
Rússar nefndust þeir, er ríkinu
komu á stúfana. Nafnið er talið
samstofna finnska nafninu á Sví-
þjóð Ruotsi. Vilhelm Thomsen
rekur það og Rússar af norræna
rods, Rússar eig. rodsmenn, ræð-
arar, og þá skýringu er nú að
finna í öllum vönduðum hlutnafna
bókum svo sem British Encyclo-
pædia, sem er samantekin af
fjölda úrvalsfræðimanna, Agnus
þykir úrfall tannstafsins í Rússar,
fornslafn. Rous, grísk. rhós. Eg
læt það nú vera. Lakari er eigin-
lega merkingin: ræðarar. Hún
setur sama soramarkið á skýringu
Thomsens og íslenzkar orðskýr-
ingar sumarhverjar bera eftir út-
lenda orðtengðafræðinga. Það
nær ekki neinu lagi eftir íslenzkum
nafngiftavenjum eða málseðli, að
heil þjóð, menn, konur og börn,
fái nafn af vopni, er karlar hafi í
orrustum, eða af herópi þeirra og
þá lieldur ekki af ræði eða x*óðri.
Að slíkar orðskýringar tíðkast,
kemur ekki til nema af því, að orð-
tengðafræðingarnir kenna ekki
klígjunnar, sem þær vekja þeim,
sem boi*nir ei*u íslenzkri tungu.
Þannig eiga t. a. m. Saxar að
hafa nafn sitt af saxi því, er þeir
báru í orrustum. Þessa vizku er
að finna í orðtengðaorðabókum,
lilutnafnabókum, sagnfræðihand-
bókum, jafnvel í brezkum barna-
skóla bókum; en næst sönnu mun
það, að ‘Saxi sé kominn af syngja,
eig. Sang-si, fyrir tillíking ng í
kk Saksi, ritað einu ki, eða Saxi,
eig. maður með syngjandi róm.
Allt er sama tóbakið, Saxar,
sænskir og Svíar (uppbótar hljóð-
lenging fyrir niðurfall lokastafa
stofnsins syng og ví ritað fyrir ý)
og nafngiftin runnin af hinum al-
kunna, fagra og* hljómríka fram-
burði Svía, Frakkar eiga að hafa
nafn af frökku, öxi sinni, en eðli-
legra er að leita nafninu tengða
við fránn og að það merki ljósa,
bjartleita menn. Sumar (hlut-
nafna)bækur segja Germani hafa
nafn af herópi sínu, aðrar (Litré:
Dictionnaire de la langue
francaise) rekja það af kymr,
ger, granni og* man (maon) þjóð.
veltar eiga að hafa skírt þá svo