Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1940, Síða 38

16
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
hann átti við, þegar hann talaði um
þjóðernissamtök.
“Þegar fara á að telja saman
hvaða verk það séu helst, sem aðal-
lega má segja að tilheyri þjóðernis-
samtökum fslendinga, þá verða þau
mörg. Fyrst og fremst ber að
telja öll þau verk, er á einhvern
hátt stuðla að viðhaldi þjóðarinnar
og varðveita hjá henni þau ein-
kenni í tungu, trú, háttum og sið-
um, sem henni eru einkennileg. Þá
verður og að telja þau samtök, er
eiga að miða að því, að hefja hana
til frægðar og frama á einn eður
annan hátt og skapa virðingu fyrir
henni bæði út á við og inn á við.
Ennfremur ber að telja þau sam-
tök líka, er stofnuð eru til að auka
krafta hennar, bæði á andlega og
efnislega vísu, svo að henni verði
auðveldari baráttan fyrir tilver-
unni og hún fái haldið hlut sínum,
við hvað sem er að etja.”
Það er auðsætt af þessum orðum,
að í augum hans átti þjóðræknis-
starfsemin að vera margþætt; hún
átti, í stuttu máli, að vera alt það,
sem gat hafið þjóðflokkinn til meiri
frama, aukið sjálfsvirðingu hans og
virðingu annara fyrir honum. Þetta
var hans hugsjón, hans mikla áhuga-
mál sem íslendings, og að þessu átti
alt þjóðræknisstarfið að miða. Hon-
um fanst það óþolandi, að nokkur
maður kastaði rýrð á eða gerði lítið
úr fslendingum sem þjóðflokki; og
jafn óhæfilegt fanst honum, að ís-
lendingar gerðu það sjálfir með und-
irlægju- og sleikjuskap við aðra fjöl-
mennari þjóðflokka hér í landi.
Hann krafðist virðingar fyrir fs-
lendingum, hverjir sem áttu hlut að
máli, og hann krafðist sjálfsvirðing-
ar frá þeirra hendi. Best kemur
þetta ef til vill í ljós í ritgerðinni
“Þjóðræknisfélagið 20 ára”, sem birt-
ist í 20. árganginum. f ritgerð þess-
ari er skýrt frá stofnun félagsins og
tildrögunum til hennar. Er óþarfi
að fara mikið út í þá sögu hér, en þó
má gjarnan skýra nokkuð betur frá
starfi hans sjálfs í sambandi við fé-
lagsstofnunina en þar er gert.
Stofnun Þjóðræknisfélagsins var
ekki flýtisverk, rúm tvö ár liðu frá
því að fyrsti undirbúningsfundurinn
var haldinn og þar til félagið var
stofnað, og voru margir fundir
haldnir og nefndir kosnar, eins og
lesa má í áðurnefndri ritgerð. Ýmsir
hinna mest málsmetandi fslendinga í
Winnipeg tóku öruggan þátt í fé-
lagsstofnuninni, og var séra Rögn-
valdur þar meðal hinna fremstu.
Hver fyrstur hreyfði því, að stofna
þjóðræknisfélag, er mér ekki kunn-
ugt um, en fyrsti fundurinn til að
ræða um félagsstofnunina, var hald-
inn í húsi Árna Eggertssonar 10. jan.
1917. Var sá fundur ekki almennur,
heldur var nokkrum mönnum boðið
þangað. Það verður ekki séð af rit-
gerðinni, að séra Rögnvaldur hafi
verið á þeim fundi, né heldur þeim
næsta, sem haldinn var í húsi Skjald-
borgar-safnaðar 30. sept. 1918, en þó
getur verið að hann hafi verið á
öðrum hvorum eða báðum. En á
þriðja fundinum, sem haldinn var í
Good Templara húsinu 7. jan. 1919,
var hann, og var einn í þrjátíu
manna nefnd, sem þar var kosin til
þess að undirbúa stofnfund. Sú nefnd
kaus svo aðrar minni nefndir, og
hlaut hann sæti ásamt Jóni Bíldfell
og Sigurbirni Sigurjónssyni í nefnd,