Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1940, Page 98

76
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
hennar hafði veifað til hennar alvar-
legur og ákveðinn á svip, með öryggi
í augum, um að öllu væri óhætt hvað
framtíðina snerti. — Svipir lifandi
manna og dáinna reika oft hlið við
hlið, flaug Þorgerði í hug, og stund-
um er erfitt að skilgreina hvort þeir
dánu eru lifandi, eða þeir lifandi
dauðir.
Græna ljósið beindi nú alt í einu
sínu volduga auga á umferðar-
strauminn, sem klofnaði á svipaðan
hátt og Rauðahafið forðum, hemlur
bílanna gnístu tönnum og aftar í
þrönginni kvað við hornablástur.
Óþolinmæði manna og véla, yfir því
að verða að stansa mínútu og gefa
öðrum götuna, var auðsæ og auð-
heyrð. Fólkið sem hafði beðið tók
til fótanna og Þorgerður fylgdist
með straumnum yfir strætið, gekk
svo í hægðum sínum vestur Portage
Ave. þar til hún sveigði inn í fá-
förult hliðarstræti, fegin að losna
við umferðarskröltið, fegin að vera
eins sér í næði, því hún var ein af
vofunum, sem vöfruðu um í þokunni,
í þokunni frá skuggum fortíðarinnar,
öllum þeim endurminningum, sem
gengu nú Ijóslifandi við hlið hennar
daglega, samhliða kvíðanum, óviss-
unni og harminum yfir böli því, er
menn höfðu búið sér með því að
gjöra jörðina ennþá einu sinni að
Helheimi. Hörmungar, kvalir, dauði
og eyðilegging hrópuðu í himininn
úr sporum djöfulóðrar stigamensku.
Þær stunur endurhljómuðu í hugum
og hjörtum allra þeirra, sem höfðu
snefil af réttlætistilfinningu, frelsis-
þrá og mannúð. Stálklædd stiga-
menskan reið skaflajárnuð yfir varn-
arlausar þjóðir, undir stjórn grið-
níðings, sem virðir að vettugi lög og
rétt, orð og eiða, hefir jafnvel svikið
svo sína eigin þjóð í trygðum, að
undir forystu hans er sál hennar
orðin að aumri skóþurku, sem hefir
mist frelsi sitt, siðferði og samvisku.
Sú þjóð, sem áður átti tignar sess í
heimi vísinda og lista, er nú orðin
þrælbundin og hlekkjuð ambátt her-
vélanna og einræðisins. Valdafýkn
og hefndarhugur ríða sjaldan við
einteyming, nú þeysa þau á gandreið
mönnunum til skelfingar. Var það
að undra, þótt sonur hennar hefði
spurt um í síðasta bréfi, hvort hún
hefði ennþá sömu skoðun í landa-
þrætu málinu.
Sterk öfl andstæðra skoðana höfðu
barist í huga hennar þetta síðast
liðna ár. Hún hafði flúið út úr hús-
inu í dag, til að reyna að ganga í sig
líf og hugsun, svo hún losnaði við
grautargerðina í skoðunum sínum,
en það virtist ekki auðvelt. Frá
instu rótum hjarta síns hataði hún
stríð og blóðsúthellingar. Það var
orðin föst og ákveðin lífsstefna,
jafnvel trúarskoðun hennar. Hún
hafði ásett sér að láta það liðna
liggja kyrt, láta gömul sár gróa.
Þorgerði hafði verið gleði að starfi
sínu og uppeldi sonar síns. Hún
hafði aftur grætt frið í huga, öryggi
og tiltrú á framtíðina. Eftir að mað-
ur hennar dó höfðu dagarnir verið
daprir. Hann var einn þeirra manna,
sem hafði komið til baka að stríðinu
loknu, að menn sögðu heill á húfi>
en hann var útslitinn úr skotgröfun-
um, þreyttur á sál og líkama og d°
svo langt um aldur fram úr hjarta-
bilun. Þá hafði hún heitið því,
sonur þeirra skyldi ekki verða her-
maður, heldur ætlaði hún að ala hann
upp sem mann, er tæki lífrænan