Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1940, Side 101

ÚR ÞOKUNNI
79
fjöllin, þögul, kuldaleg og þungbú-
in, með þokuslæður á tindunum,
loftið grátt og skýað. — Þegar í land
kom var svipur fólksins alveg sams-
konar og fjallanna. Eg sá þá stund-
ina lengst úti í vestrinu Manitoba-
sléttuna í mikilli dýrð.
Svona var þá landið sem amma
nún hafði sagt mér frá, að lægi
langt úti í austri, reifað Ijósbrigðum
og litfegurð, með sólskin yfir græn-
um dölum, blikandi bláum vötnum
og himingnæfandi háum fjöllum.
Eg tautaði ömmu minni til í gröf-
inni fyrir ósannindin. Svona var þá
fsland. Grár himinn, grátt land, ólg-
andi haf og þungbúið, þurlegt fólk
nieð grá augu, sem voru köld eins og
hafgolan. Mér þótti slæmt að amma
hafði brugðist mér með sögurnar
sínar, og mér leið eitthvað svipað og
þegar eg fór fyrst að hugsa um, að
barnasögurnar og æfintýrin, sem eg
trúði á, væru aðeins skáldskapur fyr-
ir börn.” — Og svo fór að birta yfir
bréfunum. Hann sá landið með bjart-
ari litum og blíðari brag, og þá ekki
síður fólkið, sem hann var óðum að
kynnast. Hann sagði henni frá ýms-
nni smá æfintýrum sem hann hafði
ient í. Sérstaklega var hann hrifinn
af gamalli konu, sem hann hafði
n^ætt “á förnum vegi einhvers staðar
a fslandi” eins og hann komst að
0rði í bréfunum.
Þessi gamla kona hafði tekið hann
nndir sína vernd, þegar hún vissi að
hann var Vestur-íslendingur og
kunni íslensku. “Hún er ein af
þessum skínandi kerlingum, sem er
úns og drotning í framkomu. Við
tölum um alla heima og geima. Henni
er afar illa við Hitler, sérstaklega
fyrir meðferðina á Norðurlöndum,
“Þar hefir mér fundist fornbókment-
um íslendinga mest svívirðing sýnd,
sagði hún, þegar hann leggur þær
sér í munn. Alt sem hann talar um,
að eg ekki tali nú um það, sem hann
þykist ætla að hafa sér til fyrir-
myndar, óhreinkar hann.” Svo sagði
gamla konan mér höfuðdrættina úr
Gylfaginningu. Sagði mér frá
hvernig guðirnir hefðu gengið á
hólm við hin illu máttarvöld, fórnað
lífi sínu til að hreinsa himin og
jörð. Og jörðin reis aftur úr sæ ið-
græn og fögur. “ísland, blessað
græna landið okkar, er ennþá hreint
og fagurt. Hamingjan gefi að ekk-
ert stríð útati það,” sagði gamla
konan með þunga í orðunum. Eg
finn að það er uggur í mönnum hér
heima og það er skiljanlegt.------
Annars er það skrítið móðir góð,
að síðan eg fór að kynnast hér
heima, gengur mér betur að skilja
þjóðarstoltið í eldri kynslóðinni
vestra, sem okkur unga fólkínu finst
stundum fullmikið um. Hér situr
sagan á hverri hæð og bendir á
menn og atburði löngu liðna. Eg
sný mér tæplega svo við, að mér sé
ekki sýndur einhver merkisstaður.
Þarna bjó landnámsmaður, fornhetja,
höfuðskáld eða hefðarkona. Undir-
stöður þjóðfélagsins eru ennþá ófún-
ar, því eg hefi tekið eftir því, að það
er stolt í róm unga fólksins, þegar
það hefir verið að benda mér á sögu
staðina, hversu nýmóðins sem það
álítur sig og fráskilið “gamla tíman-
um” eins og það kemst að orði.” —
f síðasta bréfi Sæmundar var ýmis-
legt sem gaf Þorgerði umhugsunar-
efni. Hann var staddur einhvers-
staðar á Austurlandi, hafði dvalið
þar um tíma. Tíðin hafði verið stirð,