Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1940, Side 114

92
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
ur, að milli þessa beggja ofangetnu
tímabila hafi borgfirsku sveitirnar
ásamt Mýrum algjörlega úð af fróð-
um og gáfuðum mönnum, sem við
höfum, þrátt fyrir að þeirra nöfn
ekki varðveittust, fleiri sögur og
aðrar bækur að þakka.
Þó að þessi getgáta sé auðvitað
ekki sannanleg í vísindalegri merk-
ingu orðsins, þá mundi hún gjöra
grein fyrir öllum þeim ósamræmum,
smíðargöllum, við getum sagt vit-
leysum, sem koma fram í sögunni.
Önnur rök, sem mér sýnast styðja
þessa skoðun, er orðatiltæki eitt í
kap. XV (B. S. bls. 42). Þar stend-
ur: “ok er þat eigi ákveðit hversu
mikit fé goldið var.” Sigurður Nor-
dal, sem getur þessa staðar í kafla
þar sem hann mælir gegn því, að höf-
undurinn hafi notað munnmæli, segir
að þetta geti vel verið orðtæki úr
annari sögu. Þetta er alveg rétt, það
sem það nær. En hér sýnist mér
Sigurður Nordal ekki draga álykt-
anir þær, sem þetta krefur. Aftur
kemur það vel heim við mína skoðun,
að höfundurinn hafi notað eldri sögu
um sama eini. í þessari sögu mun
ekki hafa verið sagt nákvæmlega frá
fébótunum og þetta hefir getað or-
sakað orðtæki það, sem hér er um að
ræða. Enda sýnist mér ennþá senni-
legra að þau sömu orð hafa staðið
þar, og að söguritarinn hafi bara
endurskrifað þau. Hvað sem um það
er, verður því ekki neitað, að þvílíkt
beint lán er miklu líklegra en endur-
minning úr “annari sögu” um alt
annað efni.
Og svo eg endurtek mínar niðúr-
stöður. Höfundurinn mun hafa haft
undir höndum eldri ritaða heimild,
ef til vill heimildir, sem nú eru glat-
aðar. f þeim heimildum mun hafa
verið sagt frá brennu Þorkels Blund-
Ketilssonar, eins og í öllum hinum
textunum, og um leið, ef til vill í alt
öðru sambandi, frá brúðkaupi ein-
hvers Hersteins.
í þessum heimildum hefir auðvitað
ekki verið sagt orð um nokkra hlut-
töku Egils í eftirmálunum, því að
Egill var með öllu óskyldur Þor-
katli. Þá er það ekkert undrunar-
efni lengur, þó að höfundurinn hafi
ekki heldur getið hans. Þvílík
gleymska og tilhneiging að haga sér
eftir texta, sem maður hefir fyrir
framan sig, er miklu eðlilegri hjá
þeim, sem fer eftir samanhangandi
skáldsögulegri frásögn, en hjá manni,
sem aðeins notar ættartölur eða fá-
orðar skrár, eins og þær í fslb. Með
öðrum orðum, það er, eins og eg
þegar hefir bent á, ósennilegt að
höfundur sögunnar hafi þagað um
Egil bara af því, að það stóð ekkert
um hann hjá Ara, en það er mjög
skiljanlegt, að hann hafi gert það, ef
það hefir verið löng samanhangandi
saga, sem hann fylgdi og gerði víð-
tæk lán úr.
Hvað gerir höfundurinn nú? Fyrir
utan það, að rugla Blund-Kötlunum
saman, þá sér hann, að sonur eins
þeirra Blund-Katla, Þorkell, sem
ekki var vitund frægur af neinni
annari ástæðu, hefir verið brendur
inni. Honum þykir miklu skemti-
legra og áhrifameira að láta brenna
ríkan og vel ættaðan mann, eins og
Blund-Ketill Geirsson var. En þeg-
ar hann hefir gert það, þá lítur hann
á heimildirnar aftur og sér, að það
hefir líka verið einhver Hersteinn,
sem á einhvern hátt hafði verið
flæktur í málinu. Þegar höfundur-