Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1948, Page 29

RÍKARÐUR jÓNSSON SEXTUGUR
11
ar Longs hins enska, kaupmanns og
bónda á Djúpavogi og Eskifirði, og er
sú ætt orðin fjölmenn nrjög á Austur-
fjörðum og víðar um land, einnig vest-
an hafs. Móðir Ríkarðs, sem enn er á
lífi í Reykjavík, háöldruð, er Ólöf
Finnsdóttir Guðmundssonar bónda í
Tungu og önnu konu hans, af
traustum og kunnum ættum austur
þar.
Ríkarði er eigi í ætt skotið um list-
hæfni og fjölþættar gáfur, því að hann
á í báðar ættir “að telja til listfengra
manna, bókhneigðra, hagmæltra og
söngvinna”, eins og Aðalsteinn kenn-
ari Sigmundsson orðaði það réttilega
í inngangsritgerð sinni að Myndum
hans (1930); þeim ummælum til stað-
festingar nefnir Aðalsteinn fjölda af
ættingjum Ríkarðs, sem getið hafa sér
orð fyrir hagleik, listgáfu, ritmennsku
og skáldskap. Verður það eigi nánar
rakið hér, enda gæti það skoðast rniður
sæmandi þar sem einn í ættinni heldur
á pennanum, en þó skal á það minst,
að bróðir Ríkarðs, Finnur listmálari
Jónsson, er einn af sérstæðustu og á-
gætustu listmönnum íslenskum í
þeirri grein, eins og löngu er vitað og
viðurkent. Þá má eigi síður minna á
það, að Jón Þórarinnsson faðir þeirra
var hinn mesti snillingur á allskonar
smíði.
Rarnungur fluttist Ríkarður með
foreldrum sínum að Eyjum í Breiðdal,
en þaðan ári seinna að Strýtu í Ham-
arsfirði eystra, og ólst þar upp til ferm-
ingaraldurs. Landslag er þar sérkenni-
legt og hrikafagurt, og er ekki að efa,
að svipmikil náttúrufegurðin á joeim
slóðum hafi mótað og haft varanleg á-
hrif á sálarlíf hins tilfinningaríka og
hrifnæma unglings, enda bera verk
hans, eins og bent hefir verið á, ýms
merki heimahaganna. Það var hvorki
af fordild né- út í bláinn, að hann
prýddi kápuna af Myndum sínum með
eirstungu eftir sjálfan sig af æsku-
heimili sínu við Hamarsfjörð, með Bú-
landstind, Jretta sérkennilega fjall, í
baksýn. Hversu ríkur honum er sá
fjallajöfur og æskuvinur í huga, sést
ennfremur augljósast af ummælum
hans, úr nýkomu bréfi til mín, er hann
minnist á forsíðumynd, sem hann hafi
gert að nýrri bók um Austurland, en
Jtannig farast honum orð: “Þar fyrir
ofan er austfirskt fjall, vitanlega Bú-
landstindur”. Ríkarður er tengdur
æskustöðvum sínum og átthögum ó-
rjúfanlegum böndum og heita ást sína
á Jneim hefir hann túlkað í fögrum lof-
söngvum til þeirra.
Mjög snemma létu fágætur hagleik-
ur hans og listhæfni á sér bera, en um
Jrað fer Aðalsteinn kennari þessum
orðum í fyrrnefndri grein sinni:
“Byrjaði hann kornungur að tálga
ýmsa muni úr tré og steini. Fundu þeir
bræður tálgusteinsnámur hér og þar í
grend við Strýtu: brúnan stein í
Tobbugjótarkambi, skammt upp frá
bænum, rauðan í Hultrahömrum, all-
hátt uppi í fjalli, og grænan hjá Ivars-
hjallasléttum, langt inni á Búlandsdal.
Mest notaði Ríkarður rauða steininn.
Hjálpuðust Jreir bræður að sprengja
hann úr hömrunum Var það örðugt
verk og eigi hættulaust. Fleiri litir
fengust þar og af tálgusteini, í lækjar-
farvegi skammt frá bænum. Muldu
þeir bræður steinana, hrærðu dustið
í fernisolíu og notuðu til málningar.
Faðir Ríkarðs var, svo sem að framan
getur, völundur hinn mesti á allskonar
srníði. Lagði hann einkum stund á
járnsmíði og að steypa og smíða úr kop-
ar. Hneigðist hugur Ríkarðs að slíku í