Læknablaðið - 15.10.1994, Blaðsíða 7

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
355
ákvörðunum sínum í fjárveitingum og öðrum
stefnumarkandi ákvörðunum. Þegar bilið milli
þarfa og fjárhagslegrar getu breikkar verður
þörfin á vel grunduðum leiðbeinandi reglum
um forgangsröðun innan heilbrigðiskerfisins æ
brýnni. Það er ekki á færi einstakra heilbrigðis-
starfsmanna né einstakra heilbrigðisstofnana
að taka stefnumótandi ákvarðanir um for-
gangsröðun. Þó skal tekið fram að stefnumörk-
un og leiðbeinandi reglur leysa lækna ekki
undan ákvörðunum sem snerta forgangsröðun
í klínísku starfi. Ef stofnun hins vegar þarf að
lækka þjónustustig af fjárhagsástæðum er
nauðsynlegt að sú ákvörðun sé tekin í ljósi
skynsamlegrar forgangsröðunar með hags-
muni heildarinnar í huga og að samræmis sé
gætt ntilli stofnana.
Fjölmargir hafa áhrif á forgangsröðun;
stjómmálamenn, embættismenn, stjórnendur
heilbrigðisstofnana, læknar, hjúkrunarfræð-
ingar, annað heilbrigðisstarfsfólk, fjölmiðlar
og ekki síst sjúklingarnir sjálfir og aðstandend-
ur þeirra. Til að auðvelda heilbrigðisstarfs-
mönnum erfiðar ákvarðanir er augljóst að ein-
hver handleiðsla þarf að koma til af hálfu heil-
brigðisyfirvalda. í mörgum vestrænum löndum
eða landshlutum hafa opinberir aðilar birt regl-
ur eða leiðbeiningar um forgangsröðun. Þar
má nefna Noreg, Holland, Nýja-Sjáland og Or-
egon fylki í Bandaríkjunum. Undirbúningur á
vegum heilbrigðisyfirvalda í Svíþjóð er langt
kominn (6).
Skilningur hérlendra ráðamanna á mikilvægi
forgangsröðunar virðist takmarkaður. Til
marks um það má minna á viðbrögð alþingis-
manna á síðstliðnum vetri við spurningalista
landlæknis um forgangsröðun og svör sumra
þingmanna úr heilbrigðisnefnd Alþingis um
forgangsröðun í Tímanum 19.08.1994 þar sem
fram kemur að með forgangsröðun sé átt við
forkastanlega mismunun þegnanna (7). Þeir
sem halda því fram að forgangsröðunar sé ekki
þörf vegna þess að öllum sé þjónað eins og best
er á kosið eru að blekkja sjálfa sig og/eða aðra.
Mikilvægt er að læknar taki virkan þátt í
þeirri umræðu sem til þarf svo að valdamenn
og almenningur fái séð að hér er um brýnt
réttlætismál þegnanna að ræða. Til þess að
rödd lækna verði sannfærandi þurfa þeir ætíð
að setja hagsmuni heildarinnar framar hags-
munum þröngra hópa.
Jóhannes M. Gunnarsson
lækningaforstjóri Borgarspítalans
HEIMILDIR
1. OECD — Economic Surveys 1993 — Iceland. OECD,
May 1993.
2. Lög um heilbrigöisþjónustu nr. 97/1990.
3. Arsreikningar Borgarspítala, Landakotsspítala og Ríkis-
spítala 1991.
4. Aætluö rekstrargjöld Borgarspítala, Landakotsspítala og
Ríkisspítala 1994. Munnlegar upplýsingar framkvæmda-
stjóra, september 1994.
5. Biðlistar sjúkrahúsanna í Reykjavík. Bráöabirgðauppgjör
landlæknisembættisins. Munnlegar upplýsingar.
6. Várdens svára val. Rapport frán utredningen om pri-
oritering inom halso- och sjukvárden. Stockholm: Statens
offentliga utredningar, 1993: 93.
7. Dagblaðið Tíminn 19.08.1994: 2.