Læknablaðið - 15.06.1997, Síða 35

LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
395
Læknar sem stjórnendur
Gerður er greinarmunur á hlutverki leiðtoga
og stjórnanda. Hér verður fjallað um lækninn
sem stjórnanda (manager).
Með vaxandi þekkingu, sérhæfingu og
tækni, ásamt stærri stofnunum og flóknara
heilbrigðiskerfi hefur myndast þörf fyrir sér-
hæfða stjórnendur. Læknar hafa ekki sinnt
þessari þróun sem skyldi og verið of hirðulaus-
ir um þátttöku í stjórnunarþætti heilbrigðis-
kerfisins.
Veik stjórnunarstaða lækna verður ekki
áberandi fyrr en draga fer úr hröðum hagvexti
eftirstríðsáranna þegar farið er að gera sam-
bærilegar kröfur til rekstrarlegrar stjórnunar
og þeirrar faglegu.
Fram á síðustu ár hefur stjórnunaraðild
þeirra takmarkast að mestu leyti við eigin
rekstur og klíník. A síðustu árum hefur þó
kviknað umræða meðal lækna um stjórnunar-
lega ábyrgð þeirra í heilbrigðiskerfinu og þá ef
til vill vegna þess að þeir uppgötvuðu að hjúkr-
unarfræðingar hafa verið fyrri til að hasla sér
völl í því tómarúmi sem skapast hefur.
Ein meginástæða þessa kann að vera sú að
tekið hefur verið verulegt tillit til skoðana
lækna allt fram undir síðasta áratug. Enda þótt
læknar væru ekki sérfróðir um rekstur þá var
yfirburðaþekking þeirra á sviði læknisfræðinn-
ar slík að hún vann upp þekkingarskort þeirra í
stjórnun og rekstri. Jafnframt var staða þeirra
sem talsmenn sjúklinga óvéfengd sem styrkti
stöðu þeirra í allri ákvarðanatöku.
Læknar eru sagðir lifa í fflabeinsturni og
hafa tileinkað sér „ruslakistuhugsanagang".
Þeir séu neikvæðir, íhaldssamir, tortryggnir,
sjálfmiðaðir og skorti gagnrýna hugsun. Peir
Frá vinnuhópi LÍ um lækna sem stjórnendur. Hópinn skip-
uöu Halldór Jónsson (hl, Rvk), Helgi Sigurðsson, Jóhannes
Gunnarsson, Kristján Erlendsson, Lúðvík Ólafsson hóp-
stjóri, Ólafur Már Björnsson, Óskar Einarsson og Tryggvi
Ásmundsson.
Lúövík Ólafsson gekk frá erindinu.
geri lítið úr öðrum og ræði oft um vini og
samstarfsmenn sem fjandmenn. Þeir liggi í
skotgröfunum en þori ekki að stjórna.
Því er haldið fram að flokkadrættir lækna-
stéttarinnar hafi skaðað stöðu lækna. Eins
mætti spyrja hvort flokkadrættir stéttarinnar
kunni ekki að vera afleiðing neikvæðni og
íhaldssemi, sem þoli ekki nýja vinda.
Þegar flett er aðalfundarsamþykktum
Læknafélags fslands frá 1969 ti! 1996 eru sam-
þykktir varðandi stjórnunarþátt lækna mjög
fyrirferðarlitlar. Helst beinast þær að yfirvöld-
um til þess að lýsa gremju vegna einhvers sem
gert hefur verið eða áskorun um aðgerðir.
Hins vegar hafa þær tæpast snert á almennu
hlutverki lækna í stjórnun. Samþykktimar eru
ekki heildstæðar þannig að hægt sé að móta úr
þeim ákveðna stefnu. Má segja að þær séu
dæmigerðar fyrir skotgrafarhernað fremur en
framsækna stefnu. Aðalfundarsamþykktir
hafa þó engan veginn verið eini vettvangurinn
þar sem læknafélögin hafa komið að vinnu
varðandi stefnumótun í heilbrigðismálum en
yfirleitt hafa þau ekki sýnt frumkvæði.
Ýmis vandamál er við að glíma svo að lækn-
ar geti tekið sér styrka stöðu sem stjórnendur.
Ekki er sjálfgefið að þeir séu heppilegustu
stjórnendur en tvímælalaust gefur læknis-
menntunin þeim nokkuð forskot en er jafn-
framt þeirra Akkilesarhæll. Til þess að læknar
geti axlað rekstrarlega ábyrgð þurfa þeir að
skilja á milli þriggja hlutverka, hlutverks
stjórnandans, málsvara sjúklinga og einka-
hagsmuna sinna. Ef til vill hefur lækna skort
siðferðisþrek til þess að greina þessa þætti að
og hætta að fela sig á bak við sjúklingana þegar
hagsmunaárekstrar verða. Hversu illa læknum
hefur gengið að skilja milli þessara þátta kann
að vera lykillinn að bágri stöðu þeirra í dag.
Staðhæft hefur verið að læknasamtökin hafi
verið læknum verst og hafi hreinlega slátrað
þeim læknum sem hafa heils hugar gengið í
hlutverk stjórnandans.