Læknablaðið - 15.06.1997, Blaðsíða 55

LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
411
Rekstrarform og fjármögnun í
heilbrigðisþjónustu
1. Markmið starfshópsins
Vinnuhópurinn skilgreindi markmið sín
þannig:
a. Að draga fram núverandi stefnu Læknafé-
lags íslands um rekstrarform og fjármögnun í
heilbrigðisþjónustu (byggt á ályktunum aðal-
fundar, siðareglum og fleira.
b. Gera tillögur um stefnumótun í þeirn efn-
um, sem varða rekstrarform og fjármögnun,
sem aðalfundir hafa ekki ályktað um.
2. Um skyldur lækna
Með lækningum er átt við þau störf, sem
læknir stundar og er ábyrgur fyrir og beinast að
bættu heilbrigði eða líkn sjúklinga. Til þess að
rekstrarform séu ásættanleg læknum verða þau
að tryggja:
a. Lækningar, með öðrum orðum að læknar
geti tryggt heilsufarslega hagsmuni skjólstæð-
inga lækna.
b. Starfsaðstöðu, kjör og sjálfstæði til
ákvarðana þeirra sem stunda lækningar.
Samkvæmt Læknalögum frá 1988 (9. gr.)
bera læknar einir ábyrgð á greiningu og með-
ferð sjúklinga, en í Læknalögum er ekki getið
um sérstaka ábyrgð lækna umfram aðra þegna
gagnvart samfélaginu (samanber 9 gr. Lækna-
laga). Lögin eru að þessu leyti ólík nýjustu
útgáfu Codex Ethicus (1992) því í inngangi
Codex og 10. gr. er læknum ætlað að gæta
hagsmuna sjúklinga og samfélags jafnhliða í
starfi sínu, sem augljóslega getur valdið meiri-
háttar hagsmunaárekstrum og eru þessi ákvæði
í andstöðu við önnur ákvæði (Codex Ethicus 8.
gr. og 33. gr.). Skyldur lækna eru fyrst og
fremst gagnvart skjólstæðingunum, sem eru
Frá vinnuhópi LÍ um rekstrarform og fjármögnun. Hópinn
skipuðu Hafsteinn Skúlason, Helena Sveinsdóttir, Ingólfur
Sveinsson, Jón Snædal, Ólafur Einarsson, Ólafur Örn Arn-
arson, Páll Torfi Önundarson hópstjóri og Sigurður Thor-
lacius.
Páll Torfi Önundarson gekk frá erindinu.
oftast hinir eiginlegu verkkaupar læknishjálp-
ar. Það að tryggja rétt og hagsmuni einstakra
sjúklinga er jafnframt hagur samfélagsins. í
þessu felst meðal annars að læknum ber að
forðast að láta fjárhagslegan ávinning þeirra
sjálfra (samanber 33. gr. Codex Ethicus) og/
eða annarra aðila hafa áhrif á faglegar ákvarð-
anir gagnvart einstökum sjúklingum. Læknum
ber jafnframt að beita áhrifum sínum til þess að
tryggja hagsmuni skjólstæðinga sinna við mót-
un heilbrigðisþjónustunnar.
A aðalfundi LI 1996 var þessi skoðun ítrek-
uð: „ Lœknafélag íslands telur forrœði lœkna á
vinnustað vera forsendu þess að lœknirinn geti
verið óháður málsvari sjúklinga“, með öðrum
orðum má læknirinn ekki þjóna tveimur herr-
um. I sama anda var ályktað á aðalfundi LÍ
1991, að settar skyldu leiðbeinandi reglur til að
hindra „óeðlileg hagsmunatengsl við lyfjafyrir-
tœki og heilbrigðisstofnanir í einkaeign“ og
koma á virkara innra eftirliti á vegum samtaka
lækna (samþykkt aðalfundar LÍ 1991 nr. 7).
Læknar þurfa að útrýma þeim útbreidda
misskilningi, að milliliðir (þriðju aðilar) til
dæmis sjúkrahús eða tryggingafélög séu verk-
kaupar lækna. Sjúklingar leita sér læknis, og
læknar bera ábyrgð á læknisverkum og eiga að
tryggja hag einstakra sjúklinga. Þótt læknar á
íslandi hafi oft starfsábyrgðartryggingu í gegn-
um ráðningarsamninga gerir það hins vegar
ekki stjórn stofnunar eða tryggingafélagið
ábyrgt fyrir læknisverkum. Þriðju aðilarnir
(stofnanir og sjúkratryggingar) eru hluti starfs-
umhverfis lækna, það er tryggingakerfis fyrir
sjúklinga, sem læknum ber að taka þátt í að
móta í samræmi við hag sjúklinga og þannig að
ásættanlegt sé læknum og læknisfræðinni.
3. Lýsing á núverandi uppbyggingu
íslenskrar heilbrigðisþjónustu
Islensk heilbrigðisþjónusta hefur þróast
miðað við íslenskar aðstæður, sem meðal ann-
ars einkennast af ríkulegri þátttöku almanna-