Læknablaðið - 15.06.1997, Blaðsíða 49

LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
407
* Tryggja ber að heilbrigðisnetið tengist al-
netinu þannig að tölvupóstur, skráarflutn-
ingur og nýting vefþjónustu sé möguleg.
* Æskilegt er að þróun hugbúnaðar sé unnin
hérlendis, svo frekar sé tekið tillit til ís-
lenskra aðstæðna.
* Gera skal lágmarkskröfur um samskipta-
staðla milli tölvukerfa.
* Vinnuferli kerfanna fylgi algengustu stöðl-
um svo auðveldara sé að læra að nota þau.
Rafræna sjúkraskrá ber að taka í notkun sem
fyrst, vegna mun meira notagildis en núverandi
aðferðir hafa. Aðgangur verður greiðari og
upplýsingamiðlun hraðari. Verndun einkalífs
þarf að tryggja á mun öflugri hátt en áður og
koma þarf í veg fyrir hnýsni. Mikilvægt er að
þarfir notenda stjórni hugbúnaðargerð.
Varðveisla og öryggi gagna eru mjög mikil-
væg. Meginmarkmiðið er að áreiðanlegar upp-
lýsingar séu aðgengilegar fyrir þá sem aðgangs-
rétt hafa, en óaðgengilegar fyrir óviðkomandi.
Gögn ber að varðveita þar sem þau verða til.
En þar að auki er æskilegt að til sé „skýrslu-
heimili", sem er staður sem sjúklingur getur
valið að öll gögn um hann safnist, svo auðveld-
ara sé að komast í þau, þegar þörf krefur.
Nefnd ráðuneytisins lagði til að gögnum sé
eytt þegar upphaflegum tilgangi þeirra er lok-
ið. Um þetta er ágreiningur og margir telja það
sóun á verðmætum sem hafa orðið til fyrir
opinbert fé. í stað þess að eyða gögnum má ef
til vill flytja þau í öruggari og óaðgengilegri
geymslu, að loknu upphaflegu hlutverki.
Mikilvægt er að skilgreint sé hver ber ábyrgð
á hverjum þætti í varðveislu og öryggi gagna.
Mikilvægustu atriðin eru eftirfarandi:
* Innihald verður að vera áreiðanlegt, það er
réttar upplýsingar séu til staðar og að
treysta megi að ekki vanti mikilvægar upp-
lýsingar.
* Afritun gagna og varnir við þjófnaði, bruna
og eyðingu verða að vera til staðar.
* Aðgengileiki sé tryggður fyrir þá sem þurfa
aðgang.
* Aðgangshindranir séu öruggar gagnvart
óviðkomandi.
* Sending sjúkragagna þarf að vera örugg.
Fjarlækningar fjalla um notkun upplýsinga-
og fjarskiptatækni við greiningu, meðferð og
umönnun sjúklinga úr fjarska. Þegar eru hafn-
ar tilraunir með þessa tækni hérlendis. Líklegt
er að með notkun hennar takist að auka að-
gengi allra landsmanna að sérfræðiþjónustu.
Auk þess gerir hún mögulega íslenska sér-
fræðiráðgjöf erlendis og erlenda hér á landi.
Einnig má beita henni í þágu almannavarna.
Þessi tækni mun valda ýmsum breytingum og
ber LI að kanna hvernig fjarlækningar breyta
vinnuferli, verkaskiptingu og ábyrgð við með-
ferð sjúklinga.
Alnetið skapar möguleika á útgáfu fræðslu-
og upplýsingaefnis fyrir almenning. Tillaga er
til um svokallaðan Heilsuvef í þessu sambandi.
Mikilvægt er að læknar taki mjög virkan þátt í
þessu starfi. Einnig þarf að athuga hvernig
nýta má þessa tækni til samskipta milli sjúk-
linga og heilbrigðisstarfsmanna.
Æskilegt er að kostnaðarlegar upplýsingar
séu tengdar bæði við sjúkling og heilsuvanda.
Þá verður loksins mögulegt að greina kostnað í
heilbrigðiskerfinu á klínískum forsendum og
nýta fjármagn betur sjúklingum til hagsbóta.
Forsendur kostnaðarútreikninga ber að sam-
ræma í heilbrigðiskerfinu.
Öll þróun í læknisfræði hefur orðið vegna
vísindarannsókna og það er mikill vilji sjúk-
linga að sjúkdómar þeirra séu rannsakaðir. Þar
fara saman hagsmunir samfélags, sjúklinga og
faglegrar þróunar í læknisfræði. Áhættu er
varðar einkalíf er nauðsynlegt að halda í lág-
marki, en mikilvægt er að gagnsemi rannsókn-
ar sé einnig höfð í huga, þegar mat er lagt á
verkefni.
Um þessi mál er ágreiningur, þar sem sumir
vilja setja miklar takmarkanir á notkun upplýs-
inga, ef nokkur minnsta áhætta er fyrir einkalíf
manna, jafnvel þó að þeir hafi sjálfir samþykkt
það. En aðrir vilja gera minna úr þessari
áhættu og telja að vísindamönnum sé treyst-
andi fyrir viðkvæmum upplýsingum. Það er
mikilvægt að LI móti sér stefnu í þessum mál-
um, þar sem allar hliðar eru vandlega vegnar
og metnar áður en ákvörðun er tekin.
Nefnd heilbrigðisráðuneytisins leggur til að
skipuð verði framkvæmdastjórn sem hafi yfir-
umsjón með allri þróun í upplýsingamálum
heilbrigðiskerfisins. Undirbúningshópur LÍ
varar við því að þetta muni skapa miðstýringu
sem geti hamlað þróun á þessu sviði. Það er
mikil hætta á að takmörkuð fjárráð svona hóps
valdi því að ekki náist að sinna mikilvægum
verkefnum.
Þó er rétt að styðja hugmynd um að til sé
sérstakur fjárlagaliður fyrir þróunarstyrki í