Læknablaðið - 15.06.1997, Qupperneq 62

418
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
Læknisþjónusta í þéttbýli og dreifbýli
Læknisþjónusta veitt á sjúkrahúsum
Við höfum kynnt okkur ástand sjúkrahús-
mála hér á landi og komist að þeirri niðurstöðu
að ýmsu er ábótavant og að skipulag sjúkra-
húsþjónustu er langt frá því að vera markvisst.
Hlutverk einstakra sjúkrahúsa sem og sjúkra-
húsþjónustunnar í heild er ákaflega illa skil-
greint. Á íslandi er starfrækt 21 sjúkrahús. Þar
af veita fimm fjölbreytta sérgreinaþjónustu.
Stóru sjúkrahúsin tvö í Reykjavík sinna sér-
hæfðustu vandamálunum fyrir allt landið. Tíu
sjúkrahús til viðbótar hafa skurðlækni og/eða
fæðingarlækni. Þá er sex sjúkrahúsum þjónað
af heilsugæslulæknum.
Þannig eru bæði til staðar sérgreinasjúkra-
hús á vissum stöðum á landsbyggðinni sem eiga
að sinna ákveðnum landshlutum og svo lítil
sjúkrahús í einstökum kaupstöðum og bæjum
þar sem stundaðar eru almennar skurðlækn-
ingar. í mörgum tilvikum eru þessi síðarnefndu
sjúkrahús staðsett skammt frá fyrrnefndum
sérgreinasjúkrahúsum. Á þessum sjúkrahúsum
er til staðar vaktþjónusta skurðlæknis allan sól-
arhringinn, allt árið um kring. Þau hafa þó fæst
yfir að ráða sérfræðingi í svæfingalæknisfræði
sem hlýtur að gera skurðlæknisþjónustu lítt
virka. Erfitt er að gera sér grein fyrir hve oft og
í hvaða tilvikum slík bráðaþjónusta gæti haft
úrslitaáhrif fyrir afdrif sjúklinga þegar bráð
veikindi eða slys steðja að.
Nauðsynlegt er að horfa til þess að nær und-
antekningarlaust er nú hægt að flytja sjúklinga
skjótt í aðlægt sérgreinasjúkrahús eða, þegar
þörf krefur, á sjúkrahús í Reykjavík. Þar er í
Frá vinnuhópi LÍ um þróun læknisþjónustu í þéttbýli og
dreifbýli. Hópinn skipuðu Bryndís Benediktsdóttir, Eiríkur
Þorgeirsson, Hafsteinn Skúlason, Haraldur Hauksson,
Helgi H. Helgason, Ludvig Á. Guðmundsson, Runólfur Páls-
son, Sigurður Ólafsson hópstjóri, Vilhelmína Haraldsdóttir
og Þórir B. Kolbeinsson.
Runólfur Pálsson gekk frá erindinu.
flestum tilvikum unnt að veita mun víðtækari
og virkari þjónustu. Jafnframt er erfitt að sjá
hvernig hægt er að stunda bráðar skurðlækn-
ingar þegar svæfingalæknir er ekki til staðar.
Loks er nauðsynlegt að benda á að miklar
framfarir og sérhæfing hafa orðið í læknisfræði
á undanförnum árum og áratugum og af því
hefur leitt að sífellt eru gerðar meiri kröfur til
gæða þeirrar þjónustu sem læknar veita.
Skurðlæknar í dag eiga erfitt með að sinna
jöfnum höndum til dæmis kviðarholsaðgerð-
um, fæðingarhjálp og bæklunarlækningum. Því
er sú þjónusta sem mörg minni sjúkrahús á
landsbyggðinni geta boðið upp á orðin ófull-
nægjandi í dag. Bæði á þetta við varðandi
greiningu sjúkdóma og áverka þar sem miklar
tækniframfarir í myndgreiningu hafa valdið
straumhvörfum, og eins varðandi tæknifram-
farir í skurðlæknisfræði. Af hinu síðarnefnda
ber hæst notkun holsjár við skurðaðgerðir sem
hefur gert það að verkum að ekki er lengur
réttmætt að bjóða sjúklingum upp á opnar
skurðaðgerðir við aðgerðir eins og brottnám
gallblöðru svo dæmi sé tekið. Slík þjónusta,
sem krefst flókins tæknibúnaðar, er dýr og
ómögulegt að veita nema á fáum stöðum í okk-
ar litla samfélagi. Þá krefst slíkt mikillar þjálf-
unar og sérhæfingar lækna sem erfitt er að
halda við á litlum stöðum þar sem sjúklinga-
flæði er lítið. Loks ber þess að geta að þessi
litlu sjúkrahús skortir nær undantekningalaust
sérfræðiþjónustu á öðrum sviðum læknisfræð-
innar, svo sem lyflækningum, kven- og fæðing-
arlækningum og barnalækningum og er þjón-
ustan sem þau geta veitt því mjög takmörkuð.
Því er við að bæta að upptökusvæði og hér-
aðshlutdeild er í mörgum tilvikum lítil á al-
mennum sjúkrahúsum. Flest sjúkrarúm á þess-
um stofnunum eru nýtt fyrir langlegusjúklinga
en tiltölulega fá fyrir almenna læknishjálp.