Læknablaðið - 15.06.1997, Blaðsíða 68

422
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
Þróun læknisþjónustu utan sjúkrahúsa og
heilsugæslustöðva
Sérfræðiþjónusta
Staðan í dag: Sérfræðiþjónustunni er að
langmestu leyti sinnt af sérfræðingum sem
starfa á eigin stofum sem reknar eru af þeim
sjálfum. Oft starfa sérfræðingarnir saman í
hóp, samnýta húsnæði og tæki og reka þannig
stofur sínar á hagkvæman hátt. Þeir ráða sjálfir
starfsfólk sitt og bera fjárhagslega ábyrgð á
rekstrinum. Oft er um miklar fjárfestingar að
ræða.
Það er mjög athyglisvert að þessarar um-
svifamiklu starfsemi er hvergi getið í opinber-
um plöggum eða í landslögum. I Islensku heil-
brigðisáætluninni er hvergi minnst á þessa
þjónustu heldur sagt að völ skuli vera á sér-
fræðiþjónustu á öllum heilsugæslustöðvum
(H2) með ferðum og ráðningu sérfræðinga.
Einnig stendur þar að tengsl milli sérfræðiþjón-
ustu sjúkrahúsa og heilsugæslu skuli aukin. í
Lögum um heilbrigðisþjónustu er hvergi
minnst á störf sérfræðinga utan sjúkrahúsa
nema þá undir dulnefninu? Hvers kyns heilsu-
gæsla? Á þessum lögum má helst skilja að öll
læknisþjónusta og þá um leið sérfræðiþjónusta
utan sjúkrahúsa eigi að fara fram á heilsu-
gæslustöðvum.
Á íslandi leita sjúklingar oft beint til sér-
fræðinga með vandamál sín. Ástæður þess eru
rneðal annars auðveldur aðgangur og skortur á
læknum í frumþjónustunni. Þetta getur stund-
um leitt til skjótra og markvissra úrlausna en
einnig til þess að mörg vandamál sem eru auð-
leyst í frumheilsugæslunni eru leyst af öðrum
sérfræðingum en heimilislæknum.
Þetta getur leitt til þess að sjúklingar leiti til
margra lækna með vandamál sín en enginn
læknanna hafi heildaryfirsýn. Þetta á þó meira
við í þéttbýli en dreifbýli þar sem aðgengi íbúa
að sérfræðiþjónustunni er lakara og kostnaður
sjúklinga oft meiri.
Vilhelmína Haraldsdóttir gekk frá erindinu.
Læknisþjónusta hefur verið að færast út af
sjúkrahúsunum á síðustu árum. Vegna sparn-
aðar í rekstri og fækkun sjúkrarúma eru veikir
sjúklingar oft ekki lagðir inn heldur fara rann-
sóknir og meðferð fram utan sjúkrahúsa oftast
undir eftirliti sérfræðinga. Það verður því æ
mikilvægara að gera sérfræðingum kleift að
sinna sínum sjúklingum bæði á sjúkrahúsi og
utan þess, enda er slíkt grundvöllur fyrir sam-
felldri meðferð.
Tiltölulega lítill hluti af sérfræðiþjónustu við
sjúklinga utanspítala er unninn á göngudeild-
um sjúkrahúsanna. Oftast er þá um að ræða
þjónustu við sjúklinga með mjög yfirgripsmikil
og sérhæfð vandamál. Göngudeildirnar eru
einnig notaðar til eftirlits eftir sjúkrahúsinn-
lögn svo sem til eftirskoðana eftir skurðað-
gerðir. Aðstaða lækna á göngudeild er mjög
misjöfn. Almennt er vinnuaðstaðan fremur
bágborin í samanburði við einkastofurnar. Þar
vegur þungt að læknar hafa ekki með stjórn
göngudeildarstarfseminnar að gera.
í Islenskri heilbrigðisáætlun er þess getið að
göngudeildir sjúkrahúsa skuli skipulagðar og
efldar. Ekki er minnst á göngudeildir í Lögum
um heilbrigðisþjónustu.
Fyrri ályktanir LÍ
Læknafélagið hefur margoft, síðast árið
1996, ályktað að sjálfstætt starf sérfræðinga og
reyndar einnig sjálfstætt starf heimilislækna,
skuli viðurkennt í Heilbrigðisáætlun Islands.
LÍ taldi einnig þá að allir læknar eigi rétt á að
skapa sér starfsvettvang með eigin stofurekstri
og rekstri læknastöðva. Einnig minnti LÍ þá á,
að sérfræðingar í hinum ýmsu greinum læknis-
fræðinnar komi að frumheilsugæslunni. Árið
1995 ályktaði LÍ um að það fagnaði þeirri end-
urskoðun sem boðuð var á Heilbrigðisáætlun
íslands og lagði áherslu á að sérfræðiþjónusta
yrði þar skilgreind, viðurkennd og skráð. Árið
1994 hafði aðalfundur LÍ lagt til nær sams kon-