Læknablaðið - 15.06.1997, Blaðsíða 12

372
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
anleiki mælinganna er hins vegar mest háður
staðsetningu sýruskynjara í maga. Æskilegasta
staðsetningin er um miðbik magabols (corp-
us), en ef skynjarinn er staðsettur í magabotni
(fundus) er hætta á að hann lendi í loftbólu og
gefi rangar mælingar. Skynjarinn getur einnig
fest í slími þétt við slímhúðina en þar er sýru-
stig mun hærra en í holi magans. Engin leið er
að komast alfarið hjá þessum skekkjum þar
sem slangan er laus í maga. Til að tryggja að
mælingar væru sambærilegar var nákvæmlega
sama lengd á slöngu þrædd niður í maga hjá
hverjum þátttakanda í hverri tilraun. Reynt
var að staðsetja sýruskynjara um rniðbik maga-
bols með því að setja hann 10 cm neðan við
vélinda/magaopið en það var aftur staðsett
með því að fylgjast með breytingu á sýrustigi
þegar sýruskynjari var dreginn úr maga upp í
vélinda (11). Megintilgangur rannsóknarinnar
var að bera saman virkni lyfjanna og var ekki
talið nauðsynlegt að setja þátttakendur á sér-
stakt fæði til að ná því marki. Hver þátttakandi
borðaði samskonar mat á sama tíma alla rann-
sóknardagana.
Rannsóknir af því tagi sem hér er lýst gefa
mikið magn af tölum til dæmis koma um 30.000
sýrustigsmælingar úr einni tilraun. Við með-
ferð á tölulegum upplýsingum hefur verið
stuðst við tilmæli vinnuhópa (12). Mælt er með
að nota miðgildi frekar en meðaltöl og stika-
laust staðtölupróf (non-parametric) frekar en
stikabundið (parametric). í okkar grein eru
bæði birt meðal- og miðgildi til að auðvelda
samanburð við fyrri greinar, sem flestar nota
meðaltöl. Ennfremur hefur verið sýnt að besti
mælikvarðinn til að bera saman virkni lyfja er
sá tími sem sýrustigið er yfir 3 (14). Saman-
burður á virkni Zantac® og Famex® sýnir að
Famex® er marktækt virkara (p<0,03) og kem-
ur það heim við aðrar rannsóknir (15). Enginn
munur er á virkni Lómex® og Losec®.
Höfundar fundu aðeins eina grein þar sem
gerð var sambærileg 24 klukkustunda síritun á
sýrustigi eftir sjö daga meðferð (7). Losec®
sýruhemlun er eins (24 klukkustunda miðgildi
sýrustigs 4,8 / 4,9) en Zantac® sýruhemlun er
minni í okkar rannsókn (sýrustig 2,5 / 3,7).
Notkun lyfja sem hækka sýrustig í maga er
mikil á íslandi og ábendingar ekki alltaf vel
skilgreindar (5). Meðferðarmarkmið hafa hins
vegar verið vel skilgreind fyrir helstu tegundir
sýrutengdra sjúkdóma (1-4). Besta meðferð
við græðslu skeifugarnarsára næst við að halda
sýrustigi yfir 3 í 18-20 tíma á sólarhring og eru
þá nær 100% sára gróin á þremur til fjórum
vikum. Svipað gildir urn magasár en þá þarf um
tveggja vikna lengri meðferð. Hægt er að ná
græðslu á skemmri tíma en þá er fórnað að
óþörfu lífeðlisfræðilegu (physiologic) hlutverki
sýrunnar við meltingu og smitvörn (3). A
mynd 1 sést að Zantac® nær sýrustigi yfir 3 í 8,8
klukkustundir, Famex® í 11,2, Losec® í 17,5 og
Lómex® í 18,3 klukkustundir. Losec® og Ló-
mex® 20 mg einu sinni á dag eru því mjög
nálægt því að teljast kjörmeðferð við sárum.
Zantac® og Famex® eru engu að síður vel not-
hæf meðferð til græðslu sára en þurfa lengri
tíma, Famex® viku lengur en Zantac® tveggja
vikna lengri tíma.
Við meðferð mikillar vélindabólgu (gráðu
þrjú og fjögur) þarf sýrustig að vera yfir 4 í 22
tíma á sólarhring til að ná fullri græðslu á átta
vikum (2). Á mynd 1 sést að Zantac® nær sýru-
stigi yfir 4 í 6,8 klukkustundir, Famex® í 7,8,
Losec® í 15,8 og Lómex® í 16,1 klukkustund.
Það er ljóst að ekkert lyfjanna nær þessu með-
ferðarmarkmiði í þeim skömmtum sem próf-
aðir voru. H, blokka á ekki að nota í meðferð á
vélindabólgu af gráðu þrjú og fjögur og Losec®
og Lómex® á ekki að gefa í minni skömmtum
en 20 mg tvisvar á dag. Rétt er að benda á að
algengasta tegund vélindabólgu er af gráðu eitt
og tvö og þar duga H, blokkar. Brjóstsviði án
vélindabólgu er vel þekktur og þar duga oft
sýrubindandi lyf.
Það meðferðarmarkmið sem krefst mestrar
hækkunar á sýrustigi er útrýming Helicobacter
pylori með fúkkalyfjum en þar þarf sýrustig að
vera yfir 5 í 24 tíma (4). Á mynd 1 sést að
Lómex® og Losec® ná þessu marki aðeins í um
12 tíma. Til að ná þessari hækkun á sýrustigi
þarf tvöfalt eða þrefalt hærri skammta en not-
aðir eru í þessari rannsókn.
Skaðleg áhrif bólgueyðandi (NSAID) lyfja á
skeifugörn eru háð sýrustigi og virðist sú hækk-
un á sýrustigi sem næst með H, blokka veita
næga vernd og næst ekki frekari árangur með
ómeprazól (16).
Stór hluti af notkun magalyfja á íslandi er
við illa skilgreindum einkennum frá meltingar-
færum þar sem árangur hefur ekki verið sann-
aður (5). Ekki er ástæða til að nota mjög virk
lyf fyrir þennan hóp.