Læknablaðið : fylgirit - 01.08.1981, Síða 56

54
ið heíur verið ritað um meðferð bacterial
heilahimnubólgu á undanförnum árum, og
þá yfirleitt lögð meiri áhersla á sýklalyfja-
meðferð heldur en almenna stoðmeðferð.
Eftir að ampicillin kom til sögunnar upp úr
1960, leysti það víða hina hefðbundnu
þrenndarmeðferð af hólmi (penicillin, chlor-
amphenicol, sulfa). Sumir töldu jafnvel
ampicillin-upphafsmeðferðina taka þrennd-
armeðferðinni fram með lægri dánartiðni og
færri afleiðingum.1219 Frá árinu 1973 fóru
svo að koma fram stofnar af H. influenzae
sem reyndust ónæmir fyrir ampicillin, og er
nú svo komið viða erlendis, að um 15% af
öllum H. infl. stofnum eru ónæmir fyrir
ampicillin. Fyrsta meningitistilfelli slíkrar
tegundar hér á landi kom, sem fyrr er getið,
síðla árs 1978. Upphafsmeðferð með ampi-
cillin einu saman verður því ekki lengur tal-
in réttlætanleg. Kveikjan að þessu uppgjöri
var m.a. sú spurning, hvort ampicillin ein-
meðferðin, meðan hún var og hét, hafi í raun
borið annan árangur en hin gamalgróna
þrenndarmeðferð, sem á síðari árum er
reyndar víðast orðin að tvenndarmeðferð
(penicillin, chloramphenicol) eftir tilkomu
sulfa-ónæmra meningococcastofna.
Hér voru 38 sjúklingar einungis meðhöndl-
aðir með ampicillin til að byrja með og
stundum allt til enda meðferðar, t.d. allar
H.infl. sýkingamar, að þeirri síðustu undan-
skilinni. Ekki kom fram marktækur munur,
hvað viðkom dánartíðni eða merkjanlegum
afleiðingum, en hóparnir eru að visu ekki
alveg sambærilegir, þar sem öll þrjú E.
colitilfellin og fjögur af 5 pneumococcatil-
fellum lentu í ampicillinhópnum.
Eftir tilkomu ampicillin-ónæmra H. infl.
stofna, hefur víða verið mælt með ampicillin
samíara chloramphenicol sem upphafsmeð-
ferð við meningitis bacterialis eftir nýbura-
skeið, og hefur slík meðferð nú verið tekin
upp á barnadeild Landakotsspítala.
Vegna hugsanlegra mótverkana milli
sýklaheftandi lyfs (eholamphenicol) og
sýkladrepandi lyfja (ampicillin/penieillin)
er talið rétt að gefa þessi lyf aðskilin, með
nokkru millibili, sýkladrepandi lyfið á und-
an. Bent skal á að gefa chloramphenicol
ekki í vöðva, vegna lélegs frásogs, heldur
hverfa beint frá gjöf í æð yfir í gjöf um
munn.
Sýklalyfjameðferð við bacterial heila-
himnubólgu er sífellt í endurskoðun, en hef-
ur ekki að sama skapi haft áberandi áhrif á
dánartíðni né afleiðingar á undanförnum ár-
um. Þess vegna hefur í seinni tíð verið meiri
gaumur gefinn öðrum meðferðarþáttum,
sem gætu haft jákvæðari áhrif.
6. STOÐMEÐFERÐ. Krampar hjá mengis-
bólgusjúklingum eru varasamir og geta haft
mikil áhrif á almennar horfur.1 2 i3 21 í þessu
uppgjöri fengu 19% sjúklinga krampa, ann-
að hvort skömmu fyrir komu eða eftir inn-
lögn. Þessi heildartíðni virðist vera í meðal-
lagi fyrir bacterial mengisbólgur almennt,1 2
719 en innbyrðis skipting eftir sýklaorsök
hefur ekki hvað minnst að segja, þar sem
krampar eru lang algengastir í H. infl. og
pneumócoccal mengisbólgum, eða með 30—
52% tíðni.7 9 10 24 Hér sást óvenju há tíðni
krampa í meningoeoccal mengisbólgum, eða
hjá 18%, sem aðeins samsvarar nýlegu upp-
gjöri frá Montreal.8 Önnur uppgjör fá
krampatíðni í meningococeal mengisbólgum
7,3—13%.2 7 21 1 uppgjöri Ware frá Eng-
landi24 reyndust 12 af 13 H. infl. mengis-
bólgusjúklingum með krampa vera innan
eins árs. Hér voru aftur á móti allir 7 H.
infl. sjúklingarnir sem fengu krampa, eldri
en eins árs. Þannig er allt annað en auðvelt
að sjá fyrir, hvaða börnum er hættast við
krömpum. Vegna hugsanlegs sambands milli
krampa og lakari lífshorfa og hærri tíðni
varanlegra heilaskemmda hafa sumir ráð-
lagt að gefa krampalyf í fullum skömmtum
strax við innlögn allra mengisbólgusjúk-
linga.24 Krampar auka á súrefnisskort í
heila og geta stuðlað að uppköstum og
aspiratio hjá þessum sjúklingum. Fleiri
atriði en lyfjameðferð til varnar krömpum
verður að taka til athugunar. Gæta verður
þess, að barnið fái nægilegt súrefni, að
blóðþrýstingi sé haldið í góðu horfi, að heil-
anum berist nægjanlegt sykurmagn, og
fylgjast þarf vandlega með blóðsöltum og
vökvagjöf, einkum þegar um er að ræða
óeðlilega framleiðslu á ADH, sem ýmsir
telja mjög algenga samfara meningitis
bacterialis.9
Þetta leiðir aftur hugann að mikilsverðum
þætti í góðri stoðmeðferð, sem fram á síð-
ustu ár hefur e.t.v. ekki hlotið verðskuldaða
athygli. Hér er um að ræða sérstaka þrýst-
ingslækkandi meðferð við heilabjúg. Sterar,