Læknablaðið : fylgirit - 01.08.1981, Síða 57

55
og þá einkum dexamethasone, gefið í 2—3
sólarhringa, hefur af ýmsum verið talið
gagnlegt til meðhöndlunar heilabjúgs12 13 111
20 Osmotisk lyf hafa einnig verið notuð til
að þurrka upp heilabjúg með þvi að draga
vökva úr heila yfir í blóðrás og síðan út i
gegnum nýrun, og fást áhrifin mun fyrr
fram en við sterameðferð. Lengsta reynslan
er af mannitollausnum, gefnum í æð.1319 20
Annað gamalkunnugt lyf í þessum flokki,
glycerol, hefur á siðustu árum verið reynt í
sama augnamiði til að minnka heilabjúg og
auka heilablóðflæði og hugsanlegt er einnig
að það auðveldi „oxydativa phosforylatio“ í
skemmdum heilavef.13 Hjá þeim 9 sjúkling-
um, sem hér voru meðhöndlaðir með glycer-
ol, þótti meðferðin í heild gefast vel, og virt-
ust sjúklingar svara þessari meðferð hraðar
og betur en mannitolmeðferð. Nýlegar rann-
sóknir benda á, að furosemide geti minnkað
aukinn intracranial þrýsting án þess að
breyta verulega saltjafnvægi eða osmolali-
teti í serum, þannig að e.t.v. á furosemide
eftir að verða fyrsta lyfið við heilabjúg.20
7. AFDRIF. Dánartiðni í þessu uppgjöri,
tæplega 9%, er nánast hin sama og í Land-
spítalauppgjörinu.2 Þetta er með lægri dán-
artölum hjá börnum, og séu þrjár algeng-
ustu mengisbólgutegundirnar vinsaðar frá,
er dánartiðnin rúmlega 5%, en ein lægsta
dánartalan fyrir þessar þrjár sýklategundir
er tæplega 3% í uppgjöri Murray’s frá
Toronto,19 þar sem um fimm ára skeið hafði
einungis verið notað ampicillin í upphafs-
meðferð.
7.1 S. pneumoniae: Fyrir utan mengisbólgur
hjá nýfæddum, sem hafa í kringum 50%
dánartölu,19 hafa pneumococcamengisbólg-
urnar langhæstu dánartöluna. Viðast hvar í
Evrópu er dánartalan þannig í kringum 20%
og yfirlit Sillanpaa frá Finnlandi með óvenju
hárri tíðni pneumococcamengisbólgum sýndi
allt upp í 36% dánartölu.22 Lang lægsta
dánartala pneumococcamengisbólgu kemur
hinsvegar frá Montreal, þar sem greint var
frá 79 börnum með aðeins 10,8% dánartölu.111
Oft virðast pneumococcamengisbólgur koma
í kjölfar pneumococcaígerða, t.d. í eyrum og
sinusum, eins og ljóst var af sögu allra
pneumococcasjúklinganna í þessu uppgjöri.
S. pneumoniae hefur tilhneigingu til að
valda vasculitis á yfirborði heila og á heila-
himnu og myndar oft þykkt, grænt pus yfir
heilahvelinu, áður en basal meninges verða
undirlagðar. Kemur því ósjaldan seinna fram
meningeal erting en i öðrum tegundum
heilahimnubólgu.3 0 Við nánari eftirgrennsl-
an á einkennum pneumococcasjúklinganna
okkar kom í ljós, að einn þeirra hafði verið
veikur í tvo daga, þrír í þrjá daga og einn
sljór og ertinn í heila viku (mors), áður en
grunur vaknaði um hnakkastirðleika. Þetta
kann að valda einhverju um verri horfur
þessara sjúklinga. Fyrir utan háa dánar-
tiðni eru afleiðingar pneumococcamengis-
bólgna geigvænlegar. Þannig fann Laxer19
neurogen afleiðingar hjá 56% sinna sjúk-
linga, og þar bar mest á heyrnarleysi og
hydrocephalus (11% hvort um sig). Fæstir
þessara sjúklinga höfðu verið meðhöndlaðir
með ampicillin.
7.2 H. influenzae: Haemophilus influenzae
meningitis hefur mun lægri dánartiðni en
mengisbólga af völdum S. pneumoniae, eða
viðast hvar 3—4%.14-17 Við höfum til þessa
reynst eitthvað heppnari með þessa sjúk-
linga hér á landi, þar sem ekkert dauðsfall
var meðal H. infl. mengisbólgna í þessu upp-
gjöri, né heldur frá Landspítala2 og Borgar-
spítala.15 Afleiðingar eftir H. infl. meningitis
virðast mjög misjafnar, allt frá 8%9 og upp
í 40%,14 þótt flest uppgjör sýni sjúkdóms-
menjar í kringum 25%.71317 Krampar,
coma, hypothermia var talið stuðla að hvað
verstum horfum í uppgjöri Herson’s frá
Colorado.13 Árið 1974 vakti Gamstorp10
þeirrar spurningar, hvort ampicillin einmeð-
höndluðu tilfellin væru i meiri hættu með að
verða heyrnarlaus, þar sem hún ætlaði, að
14 af 400 börnum í Svíþjóð með H. infl.
heila'himnubólgu hefðu orðið heyrnarlaus.
Sök ampicillin sem orsök heyrnarleysis verð-
ur ekki sönnuð í síðari athugunum frá Norð-
urlöndum og Englandi.5 14 21 24 I þessu upp-
gjöri er aðeins vitað um eitt barn, sem missti
heyrn, en það var, sem fyrr segir, af völdum
S. pneumoniae en ekki H. infl. Þetta heym-
arleysi kom strax fram á 2. degi eftir upp-
haf ampicillinmeðferðar, en sjúkdómsein-
kenni höfðu þá alls staðið í fimm daga.
7.3 N. meningtidis: Enda þótt dánartiðni við
meningococcameningtis sé yfirleitt helmingi