Læknablaðið : fylgirit - 01.05.1982, Side 26

24
„multi-system disease" heyra m.a. nýrna-
skemmdir af völdum sykursýki, amyloidosis
og „autoimmune'* sjúkdóma. Eins og sjá má
hafa hlutföll breyst verulega frá 1974 til
1979 og munar hvað mest um aukið hlutfall
fjölkerfa sjúkdóma. Af 'þessum sökum m.a.
er mjög erfitt að bera saman töflur IV og
VII. Þó má benda á, að „drug nephropathy“
er lítt þekkt hérlendis, en auk þess virðast
hér miklu færri tilfelli fjölkerfasjúkdóms.
Ytra eru flestir sjúklingar úr þeim hópi syk-
ursýkissjúklingar, en hér hefur aðeins einn
insulinháður sjúklingur verið í blóðsíun og
hann er flokkaður sem pyelonephritis chron.,
enda með nýrnasteina. Blöðrunýru sýnast
hlutfallslega tiðari hér en á Norðurlöndum
almennt. í Gautaborg1 reyndust 15% blóð-
siunar- og ígræðslusjúklinga hafa blöðru-
nýru. sem er svipað og hér. Háþrýstings-
skemmdir á nýrum virðast hér hlutfallslega
algengar.
Sé í raun munur á tíðni nýrnabilunar hér
og í nágrannalöndum er ekki unnt að benda
á einn ákveðinn sjúkdóm sem hér sé sjald-
gæfari. Þó virðast „f jölkerfasjúkdómar“
með sykursýki í broddi fylkingar ótíðari or-
sök nvrnabilunar hérlendis en ytra.
Dánartíðni blóðsíunarsjúklinga hér má
helst ráða af töflu III, en þar eru dauðsföU
m.a. miðuð við fjölda blóðsíunarmánaða.
Greinilegt er, að dauðsföllum fækkar að mun
með hverju 4 ára tímabili miðað við blóðsí-
anafjölda. Að vísu er slíkur útreikningur
ekki nákvæmur mælikvarði á dánartíðni, því
sjúklingum í blóðsiun fækkar einnig á ann-
an hátt, þ.e. með nýrnaígræðslu, en þeir
sjúklingar eru þó altént í áhættuhópnum
meðan þeir bíða ígræðslu. Dánartiðni er
metin á sama hátt i grein um blóðsíun í
Þrándheimi 1970—1977.n Þar koma 36 blóð-
síunarmánuðir á hvert dauðsfall (44 mán.
séu taldir sjúklingar yngri en 60 ára, 24
mán. séu þeir eldri en 60 ára). Þó dauðsföli
virðist þar í heild mun tiðari en hér, ber á
það að líta, að meðalaldur við upphaf blóð-
síunar er þar mun hærri en hér auk þess sem
nýrnaigræðslur eru þar tíðari og biðtími eftir
þeim styttri en hér (10,6 mánuðir þar, 14
hér).
Útreikningar á dánartiðni t.d. með „dekre-
mentaðferð" eru hér lítt áreiðanlegir vegna
smæðar hópsins. Aðferðin sýnir 22,7% dán-
arlíkur á fyrsta ári meðferðar fyrir allt 12
ára tímabilið, en 10,5% sé aðeins tekið síð-
asta fjögurra ára tímabilið. Þeim 10,5%
veldur raunar einn maður úr 17 manna hópi,
sem byrjaði í blóðsíun. Þessar tölur eru þó
harla líkar samsvarandi meðaltölum í Evr-
ópu á sama tima.3 Dánartíðni í blóðsíun fer
þar alls staðar minnkandi þrátt fyrir hækk-
andi meðalaldur blóðsíunarsjúklinga. Fjölg-
un lífdaga i blóðsíun endurspeglast einnig i
þeim upplýsingum af töflu III, að þeir, sem
deyja í blóðsíun á siðustu 4 árunum, gera
það eftir 24,5 mán., en á fyrstu 4 árunum
urðu dauðsföll að meðaltali eftir 9 mánuði.
Orsakir þess, að dauðsföll verða fátíðari í
blóðsíun, eru margþættar. Vaxandi þekking
og batnandi tækni eiga þar hlut að máli. Þá
kemur og til lengri fyrirvari og betri undir-
búningur sjúklinga fyrir blóðsíun. Margir
sjúklingar eru nú undir eftirliti nýrnasér-
fræðings langtimum saman áður en til síun-
ar kemur. Það verður æ sjaldgæfara, að
sjúklingar komist of seint í hendur blóðsíun-
arfólks.
Dánarorsakir blóðsíunarsjúklinga verða
hér sem annars staðar fyrst og fremst rakt-
ar til blóðveitu og ber hæst kransæðastíflu,
sem veldur 33% dauðsfalla (tafla V). Af 12
dauðsföllum má rekja 7 eða um 58% til
blóðveitu ef óskýrður skyndidauði er meðtal-
inn. í skýrslu EDTA,2 sem nær til 30 Evrópu-
landa, má rekja 53,3% dauðsfalla blóðsíun-
arsjúklinga til blóðveitu. Að öðru leyti er
hópurinn hér of lítill til samanburðar.
Nýrnaígræðslur hafa hér sem víðar hald-
ið fjölda blóðsíunarsjúklinga verulega í
skefjum. Langflest hinna ígræddu nýma
hafa verið úr nýlátnu fólki ,og grædd í á veg-
um Scandiatransplant. Frá því við hófum
skráningu blóðsiunarsjúklinga á biðlista hjá
þeirri stofnun árið 1972, höfum við notið þar
fyllstu velvildar og þá ekki síður hjá próf.
Jorn Hess Thaysen á Ríkisspítalanum í
Kaupmannahöfn, en hann og starfslið hans
annast igræðslusjúklinga héðan samkv.
samningi við þann spítala.
Biðtimi þeirra, sem fengið hafa nýru á
vegum Scandiatransplant er að jafnaði 14
mánuðir frá skráningu, en 16 mánuðir síð-
asta fjögurra ára timabilið. Lengstur hefur
biðtími orðið 26 mánuðir (ígræðsla 1977).
1 skýrslu um Scandiatransplant fyrir árið
1978r' er meðalbiðtími þeirra, sem grætt var
í það ár talinn 9,1 mán. og lengsti biðtími