Læknablaðið : fylgirit - 01.05.1982, Qupperneq 47

45
nám á æxlinu hjá. Þessi æxli, sem vaxa i
lungnatoppnum og geta vaxið inn í taugar
eða bein á þessu svæði (sup.pulm. sulcus)
hafa lengi verið skurðlæknum erfið viður-
eignar og árangur eftir brottnám lélegur.
Batahorfur virðast aukast, ef geislað er fyrir
aðgerð og gert víðtækt brottnám (extended
resection) þ.e.a.s. auk æxlisins eru fjarlægð
þau rif og þær taugar sem æxlið þrýstir á
eða vex inn í.co 01 82 03 04 05 06 Einnig hefur
verið reynd „radon seed implantation“ í
sambandi við aðgerð.05
1 öllum skýrslum kemur skýrt fram, að
batahorfur sjúklinga versna verulega þegar
komin eru meinvörp í miðmætiseitla, hver
sem vefjategund æxlisins er, en þó er ekki
vonlaust um bata.20 07 08 09 70 71 72 Þýðing mið-
mætisspeglunar fyrir aðgerð er mikil til að
fá vefjagreiningu og varðandi það, hvort
æxlið telst skurðtækt eða ekki. Sumir skurð-
læknar telja aðgerð vonlausa, ef æxlið er
vaxið í miðmætiseitla, en aðrir telja aðgerð
því aðeins vonlausa ef um smáfrumukrabba-
mein er að ræða eða æxlið er vaxið út i gegn-
um eitilhýðið.
f skýrslu Pearson73 voru 236 sjúklingar
eða 27% með meinvörp í efri miðmætiseitl-
um við speglun og voru því taldir óskurð-
tækir. Sjötíu og níu af hundraði þessara
sjúklinga voru dánir innan eins árs frá
greiningu og aðeins 4 sjúklingar eða 2%
lifðu 1 5 ár eða lengur.
Pearson72 telur, að suma sjúklinga eigi þó
að taka i aðgerð, enda þótt meinvörp haíi
fundist við speglun. Skilyrðin eru: að aðeins
séu komin meinvörp i eitla sömu megin og
æxlið er og öruggt er talið, að unnt sé að ná
öllum þeim eitlum við aðgerðina. Aðgerð er
því ekki gerð ef eitill eða eitlar eru fast
vaxnir við barka eða ósæð. Ef smáfrumu-
krabbamein er komið í miðmætiseitla gera
þeir heldur ekki aðgerð. Stundum geisla þeir
þessa sjúklinga eftir aðgerð.
Martini et al74 telja einnig, að það sé á-
kveðinn hópur sjúklinga með meinvörp :
miðmætiseitlum, sem hafi allgóðar batahorf-
ur ef gerð er gagnger aðgerð og gefin geisla-
meðferð á eftir. (Sjúklingar með smáfrumu-
krabbamein eru þó ekki teknir í aðgerð ef
eitlar eru með meinvörpum). Þess háttar að-
gerð var gerð á 80 sjúklingum, sem flestir
fengu geislameðferð á eftir. Einu ári eftir
aðgerð voru 73% á lífi og þrem árum eftir
aðgerð 49%. Ávallt skal kanna, hvort stækk-
aðir eitlar finnast á hálsi, því þess eru dæmi,
að meinvörp séu komin í hálseitla, en mið-
mætisspeglun sé eðlileg. Það er staðreynd,74
að lítil æxli (3 cm eða minna) utarlega í
lungum og eitlastækkanir ekki sjáanlegar á
röntgenmyndum (Ti NO æxli) eru alltaf
skurðtæk og i 95% tilfella er kleift að ná
öllu æxlinu ásamt þeim miðmætiseitlum,
sem meinvörp gætu verið komin í. Álíka
margir þessara sjúklinga lifa í 3 ár eins og
sjúklingar með stig I æxli án eitlameinvarpa.
Miðmætisspeglun er því óþörf hjá þessum
sjúklingum því að sjálfsagt er að gera
gagngera aðgerð, hvort sem æxlið er komið
i eitla eða ekki. Þegar smáfrumukrabbamein
er undanskilið þá eru batahorfur svipaðar
hjá þeim, hver sem vefjategundin er. f flest-
um tilvikum hafa meinvörpin verið bundin
við eitlana sjálfa, en stundum er unnt að
f jarlægja þá, enda þótt æxlisvöxtur sé kom-
inn út fyrir þá. Þeir sem hafa gagnrýnt
þessa aðferð benda á að ókleift er við að-
gerðina að ná til efra miðmætisins mótsettu
megin, en það er einmitt þess vegna sem
þeir gefa sjúklingum röntgengeisla á þetta
svæði eftir aðgerð.
Það reyndist kleift að komast fyrir æxlið
eða stöðva vöxt þess með aðgerðum og
geislum hjá næstum tveim þriðju hlutum
þeirra sjúklinga, sem höfðu eitlameinvörp í
miðmæti (N2).74 Takist þetta ekki deyja
flestir þessara sjúklinga úr f jærmeinvörpum,
en ekki vegna þess að sjúkdómurinn taki
sig upp í miðmæti. Batahorfur minnka þvi
verulega ef ekki tekst að ná öllum æxlisvef
úr lunga eða miðmæti.
Mjög hafa verið skiptar skoðanir varðandi
meðferð sjúklinga með smáfrumukrabba-
mein (oat cell). Ég tel að árangur okkar
hafi sýnt, að rétt sé að nema æxlið brott, ef
það er skurðtækt og ekki eru komin teikn
um meinvörp í önnur liffæri eða miðmætis-
eitla. Fjöllyfjameðferð fyrir eða eftir aðgerð
kemur að sjálfsögðu til greina. Ýmsir fleiri
eru þeiri'ar skoðunar, að fjarlægja skuli æxl-
ið þegar því verði við komið og ekki hafi
tekist að sýna fram á útbreiðslu i önnur líf-
færi.75 70 77 78 79 80
Meyer og Pai'ker81 telja, að ófullkomið
brottnám á smáfrumukrabbameini veiti litla
fróun og hafi sjúklingar ekki svarað vel fjöl-
lyfjameðferð fyrir aðgerð þá sé ekki líklegt,