Nýtt Helgafell - 01.12.1958, Blaðsíða 70

156
HELGAFELL
finningu og frískan stíl, sem bjargar honum
oft á síðustu stundu frá því að liggja í. Hann
ræður vfir tækni, sem oft fer bil beggja, eins
konar snarræðis og slembilukku. Og hann get-
ur verið skemmtilegur, en það er eins og allir
vita, nema helzt ritdómarar, ekki svo lítils
virði. En persónur hans skortir, þegar til kem-
ur, þá dýpt og fjölbreytni vitundarlífs, sem
hann ætlar þeim og gefur lesandanum ávísun
á. Manni dettur oft í hug, að þær hljóti að
hafa alið tilfinningalíf sitt á lestri miklu lé-
legri og hátíðlegri höfunda en t. d. Guðmund-
ur Daníelsson er sjálfur. Samt hefir Guð-
mundur skapað bráðlifandi persónur, þegar
hann hefir ætlað sér af og sniðið sér nógu
þröngan stakk eins og í Blindingsleik, sem
mér virðist miklu betri saga en Hrafnhetta,
af því að hún gerir persónum sínum fyllri
skil innan þeirra marka, sem atburðarás henn-
ar setur. Sú saga er heilsteypt og vel unnin
og ennfremur cr skylt að játa, að jafnvcl í
þeim sögum, þar sem Guðmundur hættir sér
gálauslegast út á óstætt, fá hálfskapaðar per-
sónur oft stundarlíf fyrir sjónum lesandans
af því að gleði höfundar sjálfs yfir sköpun
sinni er svo ótvíræð og aðlaðandi.
Hlutabréf í sólarlaginu eftir Dag Sigurðs-
son (Helgafell) er talsvert frumleg og fersk
bók, þrátt fyrir skrýtið bergmál frá öðrum
skáldum á stöku stað, t. d. frá Esra Pound
í Vallarljóð. Vel má vera, að þetta bergmál
sé alveg ómeðvitað. Siðasta kvæðið í bókinni
held ég að sé bezt. Það heitir Sjómennska og
er nýstárlegt hjá okkur, í senn hart og við-
kvæmt, ósvífið og barnalegt. Því er kastað
framan í lesandann, cins og reyndar fleirum
þessum kvæðum, kurteisis- og viðvörunar-
laust. Höfuðskepnurnar eru annað mjög gott
kvæði. Sumir lesendur kvarta yfir klámi í
þessari bók og vel má vera, að orðbragðið
sé ónauðsynlega gróft á stöku stað, en það er
að minnsta kosti hvergi væmið klám. Og víst
er, að við eigum fyrir höndum tímabil hrana-
legri og óvægnari bersögli í kynferðislýsingum
heldur en við höfum vanizt á prenti. Slík
bersöglistefna gengur nú vfir Vesturlönd.
Hitt er jafnvíst, að þetta tímabil verður ekki
mjög langt, því að fátt gengur eins fljótt úr
sér eins og klám í bókmenntum, og púrítan-
isminn er ósigrandi, þó að hann verði að
beygja sig um sinn. Klám er auk þess eins
konar rányrkja á tungunni, og það líður ekki
á löngu unz hún krefst hvíldar. En hvað sem
þessu líður, eru sum kvæði Dags tvímæla-
laus skáldskapur, hvort sem lesandanum líkar
betur eða verr.
Horft á hjarnið eftir Jóhannes Helga
(Helgafell) eru þrjár sögur fléttaðar saman
— með mjög fallegum inngangi. Að svo
miklu leyti scm ég skil þessa bók (ég fæ til
að mynda ekki almennilega skilið, hvernig
sögurnar koma hver annarri við; sennilega
eru tengsl þeirra of persónuleg til þess, að
þau verði skilin með góðu móti), þá virðist
mér hún betri en smásagnasafn Jóhannesar,
sem kom út í fvrra — einlægari, næmlegri og
látlausari.
Sigurður A. Magnússon hefir birt ljóðabók,
Ivrotað í sand (Helgafell). Mér virðist af rit-
dómum, að hún sé að einhverju leyti látin
gjalda þess, að Sigurður er ritdómari. Slíkt er
mjög ranglátt og kemur í raun og veru alls
ekki málinu við að öðru leyti en því, að það
er eitthvað skemmtilega einarðlegt við mann,
sem er gagnrýnandi að atvinnu og gefur út
ljóðabók, jafnvel þótt hann viti — eins og
ég er handviss um, að Sigurður veit — að
kvæðin séu misjöfn og sum nái ef til vill ekki
þeim kröfum, er hann hlýtur eins og áður
með fullum siðferðilegum rétti sem ritdómari
að sctja öðrum. Kvæðin eru bersýnilega frá
ýmsum tíma, sum þeirra „æskukvæði" og
það er vitanlega ekkert nýtt, þegar fullorðinn
höfundur gefur út fyrstu ljóðabók sína, að
hann láti fljóta með kvæði, sem hann er alls
ekki ánægður með — til þess að losna við
þau. Slík kvæði eiga auk þess venjulega rétt
á sér, þó að ekki væri nema vegna þess, að
þau hafa sögulegt gildi, þegar verk manna
eru metin eftir á — og þess ber þá jafnan að
minnast, að það er heldur ólíklegt, að maður
verði gott skáld, nema hann liafi einhvern
tima ort sín „æskukvæði".
En þessar athugasemdir eiga síður en svo