Nýtt Helgafell - 01.12.1958, Blaðsíða 21

EITT PUND AF BLÝI EÐA EITT PUND AF DÚN
107
þá efnahagspólitík, sem styrkir gjaldeyr-
inn, — leiðir til þess að við eignumst hæfi-
legar innstæður erlendis og skapar jajn-
vœgi milli framboðs og eftirspumar á er-
lendum gjaldeyri.
Þegar bönkunum er falið að auglýsa, að
gengið A dollara sé kr. 16,32 eða á sterlings-
pundi kr. 45,70, er þetta alveg hliðstætt
falsvottorðunum um saltfiskinn, sem við
vorum að skopast að. Seðlabankinn gegn-
ir í þessu tilfelli starfi vigtarmannsins. Heil-
brigð skynsemi segir, að hann eigi að vara
ríkisstjórn landsins og aðrar peningastofn-
anir við, þegar halli kemur á vogarstöng-
ina, og að hann eigi að ráða yfir varasjóði,
sem geri honum kleift að koma jafnvægi
á til bráðabirgða, meðan ríkisstjórn og aðr-
ir, sem lilut eiga að máli, eru að gera þær
ráðstafanir sem þarf, til þess að komast á
réttan kjöl aftur.
Heilbrigð skynsemi segir einnig, að sé
hallinn orðinn svo mikill, að ekki sé unnt
að ná hinu sama jafnvægi aftur án óeðli-
legra fórna, verði að leita nýs jafnvægis.
Þetta má einnig segja með öðrum orðum:
Sé gengisskráningin ekki lengur raunhæf,
þá er að horfast í augu við það, og skrá
gengið, þar sem það á heima.
Með þeirri löggjöf, sem nú gildir á Is-
landi og segir, að ekki megi breyta geng-
inu án samþykkis Alþingis, er verið að
reyna að læðast fram hjá veruleikanum.
Alþingi gæti með sama rétti tekið að sér
að segja fyrir um veðrið á morgun.
★
„En reizlan var bogin og lóðið var lakt“,
sagði Grímur Thomsen um Bátsendapund-
arann, og þótti á sínum tíma ófögur lýs-
ing. Sannleikurinn er sá, að hjá vigtar-
manninum í peningamálum þjóðarinnar,
Seðlabankanum, er ástandið ennþá aum-
ara, því að hjá honum er vogartungan
bundin og sýnir alltaf sama þunga, hvað
sem á skálarnar er lagt eða af þeim tekið.
Þessari óraunhæfu skráningu á verðgildi
peninganna fylgja margar plágur, og er hin
fyrsta sú, að eftirspurnin eftir erlendum
gjaldeyri fer langt fram úr því, sem unnt
er að sinna. Eins og skuggi hinnar fyrri
kemur næsta plágan: innflutnings- og gjald-
eyrisskömmtunin, leyfafarganið.
Við erum orðnir þessu svo vanir, að
okkur hættir við að líta á það sem eðlilegt
ástand. Eg vil því biðja menn að staldra
við og hugleiða þetta ofurlitla stund. Er
það ekki sorgleg tilhugsun, að þjóðin hefir
heilan herskara af velgefnum mönnum á
mála til þess eins að draga umsóknir um
innflutnings- og gjaldeyrisleyfi í dilka og
skilja sauði frá höfrum? Og það er ekki svo
vel, að það sé aðeins vinnuafl þeirra, sem
þessa atvinnu stunda á Innflutningsskrif-
stofunni og í bönkunum, sem fer til ónýtis.
Miklu sorglegra er að hugsa um tafirnar,
sem innflytjendur og aðrir, sem um gjald-
eyri þurfa að sækja, verða fyrir frá gagn-
legri störfum, þegar þeir þurfa að sitja
myrkranna milli (og lengur í skammdeg-
inu) í biðsölum nefnda og banka, í voninni
um að náðarsól gjaldeyrisins megi skína
á þá eftir vikur eða mánuði.
Allt væri þetta nægilega óskemmtilegt,
þótt almenningur treysti því, að allir þeir,
sem leyfin veita, væru fæddir undir stjörnu
réttlætis og óhlutdrægni. Vonandi eru þeir
það, en því miður hefir almenningsálitið
orðið á aðra lund, og það hefir orðið til
þess, að í viðbót við þá ásókn, sem þeir
verða fyrir af öllum þeim, sem leyfanna
þarfnast, linnir ekki pólitískum ágangi og
heimsóknum frá fólki, sem „þekkti mann,
sem þekkti mann“, ef mér leyfist að víkja
svolítið við orðum gamallar vísu.
Vissulega væri annað þarfara við allar
þær vinnustundir að gera, sem þarna fara
í súginn. Það yrði eins og sólbráð á vor-
degi, ef við gætum losnað við leyfaplág-
una. Það myndi birta yfir hugum athafna-
mannanna, og þá kæmist í framkvæmd
mörg nytsöm hugsun, sem nú kafnar í fæð-
ingunni, vegna þess að menn hafa ekki geð
í sér til þess að leggja út í baráttuna við
hið marghöfða skrímsli leyfaveitinganna.