Nýtt Helgafell - 01.12.1958, Blaðsíða 78

164
HELGAFELL
skyndilega kyrr á tjaldinu og allt í pati, en
kirkjugestir geta um það eitt hugsað með hvaða
hætti unnt sé að losa um þessa annarlegu stein-
gervinga, sem dagað hefur uppi þarna fyrir aug-
unum á manni. Og engilmyndin í grafhýsinu
minnir á ekkert nema púkann á fjósbitanum.
Ekki verður því þó um kennt að efnið sé hvers-
dagslegt, því mótífið var hvorki meira né
minna en frásögnin í Jóhannesarguðspjalli er
María Magdalena kemur að gröf Krists og mæt-
ir frelsaranum upprisnum. Sjálfur fagnaðarboð-
skapur lífsins og undirstaða kristinnar trúar.
Andríkasta saga Nýja testamentisins, sem orðið
hefir þúsundum listamanna uppörvun og aflgjafi
í tvö þúsund ár.
En um þetta þýðir ekki að sakast við lista-
manninn. Sagan um upprisuna hefir sýnilega lát-
ið hann ósnortinn með öllu, en í staðinn hefir
hann viljað reyna að þræða texta ritninganna,
og þá væntanlega til að þóknast umbjóðendum
sínum, sem alla ábyrgð bera á þessum hörmu-
legu mistökum.
Aldrei kennir mann sárar til andspænis þessu
misheppnaða verki en við líkbörur snillinga né
biður þess heitar að þessi kaleikur megi verða
frá manni tekinn.
r.
Myndlistarverk með afborgunarkjörum
og Markús ívarsson
Það telst orðið til sjálfsagðra hluta að taka lán
til að byggja yfir sig, stofna bú og heimili. Það
er eðlileg afleiðing þess að sjálfu þjóðfélaginu
hefur safnazt nokkur auður. Áður urðu allir að
hafa féð uppá vasann eða lifa þæginda- og ham-
ingjusnauðu húsmennskulífi framá gamals ár.
Með þessari hollu lífsvenjubreytingu nýtur fólk
þess, sem það aflar, jafnótt, nýtur lífsins meðan
því er lifað, í stað þess að strita alla ævi og
hverfa síðan frá öllu, er byrjar að rofa til. Nú
fá menn lán til allra hluta, nema sízt þeirra,
sem andlegt gildi hafa, þess hluta hamingju sinn-
ar, sem þó er hægt að kaupa sér, ef fé er fyrir
hendi. Af þessum sökum er heimilismenning víða
fremur rislág meðal yngri kynslóðarinnar. Stór-
ar íburðarmiklar íbúðir, ofhlaðnar þungum hús-
gögnum og öðrum dýrum munum, en það sem
mestu máli skiptir fyrir hamingju mannsins, það
sem gerir lífið þess virði að lifa því, vantar að
mestu. Sárfáar góðar bækur, engin hljóðfæri né
sigild tónverk á plötum, engin listaverk. Slíkur
búskapur er ekki líklegur til að skapa aflmikla
menningu og því fullkomin nauðsyn að beina
hugum ungu kynslóðarinnar að þeim verðmæt-
um, sem hafa varanlegt gildi. Fólk þarf að geta
eignazt hljóðfæri með hagkvæmum afborgunar-
skilmálum, einnig málverk og önnur myndlista-
verk engu síður en bókmenntir.
Hugmyndinni um sölu myndlistarverka með
samskonar afborgunarfyrirkomulagi og bækur,
hefir nú verið hrundið í framkvæmd. í því sam-
bandi er mjög freistandi að rifja upp sögu af
þekktum borgara, sem dáinn er fyrir nokkrum
árum, Markúsi ívarssyni, sem um margt var á
undan sínum tíma, hugmyndaríkur og djarfur
athafnamaður og listunnandi af lífi og sál. Hann
eyddi öllu fé sem hann gat við sig losað til þess
að ná sér í ný tæki og ryðja braut nýjum hug-
myndum, og ást hans á list, einkum myndlist,
var, er ég þekkti hann, orðin að heitri ástríðu og
lotningu fyrir listinni. Markús keypti aðallega
málverk af ungum mönnum, sem þá eins og
alltaf máluðu mjög afstrakt og voru að dómi
ýmsra vina hans jafnvel fjandsamlegir lífinu í
túlkun sinni. Þá tók hann uppá því að fá ýmsa
þeirra til að geyma fyrir sig myndir, og varð
það til þess, að er hann vildi síðar grípa til þeirra
til að prýða sína eigin veggi, reyndist mjög örð-
ugt að ná þeim aftur. Þær voru þá skyndilega
orðnar svo handgengnar hinum nýju félögum,
að ekki var unnt að fjarlægja þær sársaukalust.
Sumir buðu jafnvel stórfé til að fá að halda ýms-
um myndum er þeir höfðu í gustukaskini tekið
til geymslu eða í óþökk þeirra verið komið fyrir
á stofuveggjum hjá þeim.
Af reynslu Markúsar ívarssonar mættu ýmsir
draga þýðingarmikinn lærdóm, en efst er mér
venjulega í huga, er ég sé fyrir mér þennan heil-
brigða íslenzka eljumann, bamslegur og í senn
háþjálfaður næmleiki hans fyrir þeim innsta
kjarna allra hluta, sem aðrir menn festa fyrst
auga á etfir löng og ströng kynni.
Það minnismerki, sem vinir Markúsar munu
reisa honum verður erfitt að staðsetja, því það
á að standa jafnöruggum fótum í hugheimi okk-
ar og á jámbentum grunni hins gráa veruleika.
r.