Nýtt Helgafell - 01.12.1958, Blaðsíða 73

BÓKMENNTIR
159
En áður en Myndir úr þjóðlífinu verða
endurprentaðar, þarf að leiðrétta margar
prentvillur. Það er ósiður að lesa ekki próf-
arkir. P. B.
Ferð um íornar slóðir.
Landið helga eftir Jóhann Briem. Almenna
bókafélagið 1958. Rétt fyrir jólin kom út hjá
Almenna bókafélaginu lítil bók, „Landið
lielga1' eftir Jóhann Briem, listmálara. Höf-
undurinn hefir sjálfur gert teikningar í bók-
ina, en auk þess eru innlímdar nokkrar mál-
verkaprentanir, eftir myndum, sem hann
gerði í landinu helga. Þetta er ákaflega geð-
feld bók, málverkin og teikningarnar mjög
fallegar, og vel frá henni gengið. nema hvað
mér finnst bandið stinga dálítið í stúf við
efni og frágang innan spjalda. Bókin lætur
þó mjög lítið yfir sér eins og höfundur henn-
ar, en hún vinnur hug manns því meira, þeg-
ar henni er flett og lestur hefst.
Ein hin áhrifamesta stund sem ég minnist
frá síðari árum, og sem rifjast strax upp við
lestur þessarar bókar, var þegar ég kom í
Skálholt og sá steinkistu Páls biskups. Krist-
ján Eldjárn og félagar hans voru að losa
moldina kringum kistuna af mikilli nærfærni
og notuðu til þess litlar skeiðar og spaða. Kist-
an var meira en hálf komin uppúr jörðu, er
okkur bar þar að, og var það augnablik
líkast því að horfa á löngu látið stórmenni
stíga uppúr gröf sinni og kveðja sér hljóðs.
Þó það standi skýrum stöfum í gömlum
biskupasögum, að Páll biskup hafi látið
höggva sér steinþró ágæta hagliga, þá er hann
var lagður í eftir andlát sitt, munu eflaust
fáir hafa reynt að gera sér grein fyrir því,
hvernig sú kista hafi verið, — ef þeir yfir-
leitt tóku frásögnina bókstaflega, — hvað þá
að það kæmi í nokkurs manns hug, að hún
væri slíkur kjörgripur, sem raun var á. Dá-
lítið svipað gerist innra með manni við lestur
ferðapistla Jóhanns Briem. Frásögn lians og
teikningar frá landinu helga, frá Kapernaum,
Maríulind, Nazaret, allt dregur þetta okkur
í nálægð við sjálfa atburðina, sem ljóma kasta
á þessi nöfn, og þeir koma beinlínis til okkar,
eins og þeir væru að gerast þá stundina, tjá
sig á svo lifandi tungu, að við sjáum jafnvel
Krist koma gangandi til okkar utan af Gene-
saretvatni, og sögnin af því, er hann mettaði
fimm þúsundir manna með nokkrum brauð-
um og fáeiuum fiskum, verður jafnsannfær-
andi og lýsingarnar á hinum miklu skálum
fornaldarinnar, er við stígum inn í bæinn að
Stöng í Þjórsárdal.
Erásaga Jóhanns Briem ber mörg einkemii
góðra bókmennta, sem hreyfa við gömlurn
samgróningum í sálinni. Þegar lífið kallar
þannig á okkur til að fá staðfesta gamla
sögu, trúarteikn úr fjarlægum öldum, leitar
hugurinn oftast í leiðinni heim á fornar slóðir,
þar sem barnatrú okkar festi rætur í ungu
brjóstinu, heim til æskustöðvanna, í hús föð-
ur og móður, sem aldrei sögðu okkur annað
en sannleikann og kunnu samt að leysa
úr öllum okkar vanda.
Þótt ferðasaga Jóhanns Briem segi frá stöð-
um, þar sem mestir atburðir hafa gerzt, er
varða hinn kristna heim, þá verður lesandinn
þess brátt var, að erindi hans til landsins
helga var ekki að festa á blað nýjan sann-
leik, né lýsa með mikilli orðkyngi bernsku-
stöðvum þeirra kynslóða er mestar sögur
hafa farið af í veröld okkar. Bókin er skrifuð
af fádæma látleysi, en þó svo miklum næm-
leik, að vel mætti ímynda sér við lestur
hennar, að hér væri sá maður á ferð um
iandið helga, er þangað væri kominn til að
vitja hinzta dvalarstaðar foreldra sinna eða
náinna ættingja. Og fyrir bragðið fylgir les-
andinn Jóhanni fet fyrir fet um landið, hrífst
með honum af hinni stóru, dökkrauðu sól,
er hún kemur upp fyrir Olíufjallið, og hann
stendur við hlið hans á hæðunum fyrir aust-
an Jerúsalem, þar sem sést til Síons, með
gröf Davíðs á toppnum og horfir yfir Kedron-
dalinn og Getsemanegarð, en austan undir
Olíufjallinu sér heim til bæja í Betaníu og
út á Dauðahafið.
Mér finnst þessi litla bók vera listaverk. Erá-
sögnin er hvergi ýtarleg, því að hér hafa allir
kristnir menn sjálfir átt heima einhverntíma
ævinnar, og hver og einn geymir sínar minn-
ingar, sem hvorki má trufla með persónuleg-
um útlistunum né vanhelga óþarfa orðum.
Jóhann Briem hefir sennilega farið til lands-
ins helga til þess að gera frumdrög að nokkr-
um málverkum, og áreiðanlega ekki til þess
að skrifa handa okkur nýjar biblíusögur. En
hann hefir samt gert það. R. J.