Stígandi - 01.04.1945, Blaðsíða 8
102
,HUGR EINN ÞAT VEIT‘
STÍGANDI
hjá öðrum né sjálfum mér. Við vitunr ekki, lrvað átt höfum fyrr
en misst höfum. Og óslitin sambúð er oftastnær tap.
Ofurást á hinu eða þessu hefir venjulega í för með sér ofmat
allra kosta þess, sem unnað er, en vanmat galla. Föðurlandsást
sumra Vestur-íslendinga er þann veg farið, einkum þó gamla
fólksins. Hjartað og ímyndunaraflið liafa glæst blessað gamla
landið þeirra um tugi ara, þangað til gallarnir eru afmáðir, en
kostirnir, auknir og endurbættir, breiðast yfir allt. Meira að segja
grenjandi stórhríðar verða gullroðnar í ljóma þessarar ástar.
Gamla fólkið var öðrum opinskárra, eins og eðlilegt var. En
alloft hitti ég miðaldra menn, sem liertir voru í erfiðleikum og
þrautum og ótamt að láta tilfinningar sínar uppi, en gátu þó ekki
varizt því, að þeim vöknaði um augu hvað eftir annað, þegar ís-
land og endurminningar þaðan bárust í tal. Hlýjan til íslands er
miklu meiri og almennari vestan liafs en þorri manna hér heima
hefir hugmynd unt.
Undantekningar eru þó til, eins og áður var drepið á. Þrjá
menn hitti ég vestra, sem virtist kalt til íslands og Austur-íslend-
inga og fóru lítilsvirðingarorðum um hvort tveggja. Tveir þeirra
höfðu í æsku verið á hrakningi hér heima og sætt illri meðferð og
ómannúðlegri. Það sat í þeim og er sízt að undra. Hinn þriðji
þótti mér illvígastur þeirra. Gat það þó stafað at' því, að ég hitti
liann oftar en hina og talaði þess vegna meir við hann. Hann
mun liafa átt við sæmileg kjör að búa hér heima og var stálpaður,
er hann fór af landi burt, en þó innan við tvítugt að mig minnir.
Hann var prýðilega greindur og vel að sér, venjulega heldur þung-
búinn, frernur þurr á manninn og nokkuð hæðinn.
Það var ekki laust við, að heldur væri fátt með okkur, og hefir
það þó líklega verið meir á nrína hlið en hans. Ástæðan til þeirra
fáleika var sú, að mér virtist liann sjaldan setja sig úr færi með
það, að varpa kulda- eða hæðnisorðum að ættlandi sínu, þjóð
sinni og flestöllu, sem íslenzkt var. Þetta gat ég ekki þolað. Það
lenti í orðakasti milli okkar og stundum var ekki laust við, að
brigzlyrði færu á milli, áður talinu sleit. Hann var þekktur í ís-
lendingabyggðinni að þessari afstöðu, sem margir aðrir en ég
áttu erfitt með að þola. Það varð ekki annað séð en hann bæri
þungan hug til íslands og Austur-íslendinga. En —
„Hugr einn þat veit,
es býr hjarta nær,
einn es hann sér of sefa."