Læknablaðið - 15.02.2000, Síða 53

S M A S J A I N
Einhleypir og fráskildir notfæra
sér heilbrigðisþjónustuna síst
Ungt fólk hefur sjaldnar en aðrir ald-
urshópar heimilislækni sem það þekkir,
fólk á miðjum aldri á erfiðast með að kom-
ast frá verkefnum sínum ef leita þarf læknis,
aðgangur að heilbrigðisþjónustu er lakastur
meðal einhleypra og fráskilinna og íbúar
dreifbýlis mæta verulegum hindrunum í
heilbrigðisþjónustunni. Þetta er meðal nið-
urstaðna í rannsókn Háskóla íslands og
landlæknisembættisins frá haustinu 1998 en
henni stjórnaði Rúnar Vilhjálmsson pró-
fessor.
Rannsóknin byggist á úrtaki 1.924
íbúa um land allt á aldrinum 18 til 75 ára.
Stuðst var við erlendar og innlendar við-
miðanir sérfræðinga og mat svarenda
sjálfra á þörf fyrir þjónustu við mat á því
hvort notkun á heilbrigðisþjónustu sam-
ræmdist þjónustuþörf einstaklinga og
hópa. Aætluð vannotkun læknisþjónustu
í veikindum er mest hjá yngsta aldurs-
hópnum, 18-24 ára, og áætluð vannotkun
fyrirbyggjandi heilbrigðisþjónustu er
einnig mest hjá þeim hópi. Þá hafa ein-
staklingar í yngsta hópnum oftar en aðrir
(32%) frestað eða fellt niður heimsókn til
læknis sem þeir telja þörf fyrir og segjast
13% þeirra hafa frestað læknisheimsókn
af kostnaðarástæðum.
Sé litið á kynin hafa fleiri konur en
karlar heimilislækni sem þær þekkja með
nafni, einhleypir eru sjaldnast með heim-
ilislækni og fráskildir telja sig eiga erfið-
ast með að komast til læknis. Aætluð van-
notkun læknisþjónustu í veikindum er
mest meðal einhleypra og fráskilinna.
Mestar gloppur í blóðþrýstingseftirliti og
leghálsskoðunum er að finna meðal ein-
hleypra en ekkjur fara sjaldnast í brjósta-
skoðanir. Þá eru fráskildir líklegastir allra
hjúkskaparstétta til að fresta eða fella
niður heimsókn til læknis en einhleypir
koma næst á eftir. Má því segja að ein-
hleypir og fráskildir nýti sér síst heil-
brigðisþjónustuna.
Fólk á vinnumarkaði og barnaforeldr-
ar hafa lakara aðgengi að heilbrigðis-
þjónustunni og nota hana síður í veikind-
um en fólk sem ekki er á vinnumarkaði
og fólk sem ekki hefur fyrir börnum að
sjá. Lítill munur er á aðgengi eftir mennt-
un en niðurstöðurnar sýna að lágtekju-
fólk hefur lakara aðgengi að heilbrigðis-
þjónustu.
í skýrslu um niðurstöðurnar kemur
fram að margar ástæður geta verið fyrir
þessum mun á aðgengi að heilbrigðis-
þjónustu, sumar tengist viðhorfum og
fjölskylduaðstæðum, aðrar veikindarétt-
indum og enn aðrar tengist heilbrigðis-
þjónustunni. í tillögum til úrbóta eru
færð rök að því að árangursríkustu leið-
irnar séu þær að bæta sjúkratryggingar og
styrkja heilsugæslukerfið meðal annars til
að tryggja að allir hafi heimilislækni. Þá
geti aukin almenningsfræðsla um heilsu-
far og þjónustu í heilsugæslunni einnig
skipt máli.
Einar Thoroddsen stjórnar
handauppréttingum ú Lœknadögum.
Fjölmenni á
Læknadögum
■ Læknadagar stóðu vikuna 17. til
21. janúar og lauk þeim með ráð-
stefnu Samtaka um krabbameins-
rannsóknir á íslandi. Fóru fundir
fram bæði að Hlíðasmára og á Hótel
Loftleiðum. Auk erinda á málþingum
var lyfja- og áhaldasýning lyfjafyrir-
tækja.
Fjölmörg efni voru tekin fyrir á
málþingum læknadaga og má nefna
tengsl skurðlækninga við vefja-,
meina- og sýklafræðina, nýjungar í
meðferð á æðasjúkdómum, kosti
og galla sýklalyfjameðferðar, með-
ferð illkynja blóðsjúkdóma, nýj-
ungar í ofnæmis- og ónæmisað-
gerðum, stöðu og árangur líffæra-
flutninga, nýjungar í húðlækning-
um og nýjungar og framtíðarhorfur
í kvenlækningum. Samtök um
krabbameinsrannsóknir héldu sér-
stakt málþing á síðasta degi lækna-
daga sem hélt síðan áfram á laugar-
deginum í húsnæði Krabbameins-
félagsins. Var þar rætt um fjölmarg-
ar hliðar á rannsóknum á hinum
ýmsu krabbameinum og fulltrúar
líftæknifyrirtækjanna Urðar, Verð-
andi, Skuldar og Islenskrar erfða-
greiningar gerðu grein fyrir hlut-
verki fyrirtækjanna í krabbameins-
rannsóknum.
I framkvæmdanefnd læknadaga
sitja Stefán B. Matthíasson, for-
maður Fræðslustofnunar lækna,
Hannes Petersen, framkvæmda-
stjóri framhaldsmenntunarráðs
læknadeildar Háskóla íslands, og
Ari Jóhannesson, stjórnarmaður í
Fræðslustofnun. Margrét Aðal-
steinsdóttir er ritari nefndarinnar.
Góð aðsókn var að læknadögum og
þykir mönnum tímasetning þeirra
hentug en nefna má að árshátíð LR
var haldin í beinu framhaldi.
Læknablaðið 2000/86 127
L