Læknablaðið - 15.05.2004, Qupperneq 61

UMRÆÐA & FRÉTTIR / VÍSINDARANNSÓKNIR / LÆKN AFÉLAG REYKJAVÍKUR
taka þátt í meðferð af einhverju tagi þarf upplýst
samþykki og rannsóknin þarf að hljóta leyfi frá
nefndinni, á því er engin undantekning.“
Rannsakendur eru varkárir
- Hvað gerist eftir að þið gefið leyfi, fylgist nefndin
með rannsókninni?
„Samkvæmt reglugerð er okkur gert skylt að fylgj-
ast með framgangi rannsókna. Ef nefndinni berast
upplýsingar um að rannsóknaráætlun sem við höfum
samþykkt er ekki fylgt hefur nefndin heimild til þess
að afturkalla rannsóknarleyfið. Vísindasiðanefnd hef-
ur aldrei þurft að grípa til þess en nefndin hefur gert
athugasemdir og kallað eftir framgangsskýrslum frá
rannsakendum. Flestar rannsóknir standa yfir í afmark-
aðan tíma og í þeim tilvikum köllum við eftir loka-
skýrslu. Þar rnættu rannsakendur raunar bæta sig og
senda okkur skýrslu og vísindagreinar sem birtar eru.
Þegar langtímarannsóknir eiga í hlut erum við að
móta reglur um skil á áfangaskýrslum.
Okkur er líka gert að fylgjast með því hvað gert er
við gögnin sem safnað er vegna rannsóknarinnar en
um þau gilda strangar reglur. Almennt er ekki hægt
að kvarta yfir meðferð gagna, rannsakendur eru var-
kárir og fara að settum reglum enda eiga þeir yfir
höfði sér afturköllun rannsóknarleyfis ef þeir gera
það ekki.“
Eftir þetta fórum við að ræða um lyfjarannsóknir
en þær eru stór hluti rannsókna sem gerðar eru hér á
landi. Þar er unr stóran málaflokk að ræða og Björn
skýrði blaðamanni frá því að snemma í maí tækju
gildi hér á landi nýjar evrópskar reglur um fram-
kvæmd lyfjarannsókna. Verður fjallað nánar um þær
í næsta blaði og rætt við Pétur S. Gunnarsson hjá
Lyfjastofnun.
rannsóknum á konum. Einnig var algengt að börn
væru meðhöndluð í krafti rannsókna á fullorðnum.
Nú er þetta að breytast og við erum farin að sjá æ
fleiri meðferðarrannsóknir sem gerðar eru á börnum
og unglingum. Það er að sjálfsögðu mjög viðkvæmt
efni og þarfnast sérstakrar varúðar enda hefur Al-
þjóðaráð samtaka innan læknavísinda (CIOMS) sem
stofnað var árið 1949 af Alþjóða heilbrigðisstofnun-
inni (WHO) og UNESCO sett ströng skilyrði um
þátttöku barna í íhlutandi rannsóknum.
Við verðum þess líka vör að nemaverkefnum fer
fjölgandi og þá á ég ekki bara við styttri verkefnum
læknanema í grunnnámi heldur einnig og ekki síður
verkefnum nema í meistara- og doktorsnámi. Þau
eru í vaxandi mæli að færast heim enda hefur reynd-
um rannsakendum fjölgað og þeir leiðbeina nemum
á efstu stigum.
Síðast en ekki síst sjáum við breytingar á fjár-
mögnun rannsókna. Það er að koma miklu meira fjár-
magn erlendis frá sem gerir íslenskum rannsakend-
um kleift að ráðast í æ stærri verkefni. Besta dæmið
um þetta er sennilega öldrunarrannsókn Hjartavernd-
ar en það sama gildir um tjölmörg önnur verkefni.
Þetta er mjög jákvætt því öflugar rannsóknir auka
þekkinguna í landinu. Samhliða þessu eru margir rann-
sóknarhópar orðnir mjög alþjóðlegir. Hvort tveggja
gerir þær kröfur til Vísindasiðanefndar að hún sé virk
á alþjóðlegum vettvangi, taki tillit til ýmissa alþjóð-
legra yfirlýsinga sem við erum bundin af og hafi sam-
skipti við siðanefndir í öðrum löndum,“ segir Björn
Guðbjörnsson formaður Vísindasiðanefndar.
Miklar breytingar
En í lokin ræddi Björn um þær breytingar sem eru að
verða á rannsóknum í lífvísindum hér á landi.
„Við sjáum að það eru að verða töluverðar breyt-
ingar. Hingað til hefur mest verið um faraldsfræðileg-
ar rannsóknir, klínískar rannsóknir og lyfjarannsókn-
ir á þriðja stigi eða síðar. Nú eru hafnar rannsóknir
hjá íslenskri erfðagreiningu og fleiri fyrirtækjum sem
falla undir fyrri stig lyfjaþróunar. Þessar rannsóknir
gera meiri kröfu til þekkingar rannsakenda og alls ör-
yggis og kalla á ítarlegri umfjöllun hjá nefndinni sem
er bæði viðkvæmari og vandasamari en rannsóknir á
síðari stigum lyfjaþróunar.
Það er þekkt innan læknisfræðinnar að konur séu
meðhöndlaðar, til dæmis við hjartasjúkdómum, í
krafti meðferðarrannsókna sem gerðar hafa verið á
körlum. Það sama gildir raunar einnig um karla sem
meðhöndlaðir eru til dæmis við beinþynningu þar
sem meðferðarþekkingin er að miklu leyti byggð á
Breytingar á stjórn LR
Aðalfundur Læknafélags Reykjavíkur var haldinn 31. mars síðastliðinn og
varð þar sú breyting á aðalstjórn að Elínborg Bárðardóttir gaf ekki kost á sér til
endurkjörs. Var Anna Jóhannesdóttir kjörin í hennar stað.
Við það varð einnig breyting á meðstjórnendum en auk Önnu létu af stjórn-
armennsku þeir Hannes Petersen og Þórður Sverrisson. Nýir meðstjórnendur
eru Kristín Sigurðardóttir, Michael Clausen og Sigurður Ólafsson.
Stjórn LR er því þannig skipuð: Óskar Einarsson formaður, Anna Jóhann-
esdóttir ritari, Sigurður Blöndal gjaldkeri. Meðstjórnendur eru: Auður Smith,
Friðbjörn Sigurðsson, Hjörtur Þór Hauksson, Hlíf Steingrímsdóttir, Jörundur
Kristinsson, Kristín Sigurðardóttir, Michael Clausen, Sigurður Ólafsson og Sig-
urður Páll Pálsson. Varamenn eru: Alma Eir Svavarsdóttir, Ragnheiður Bjarna-
dóttir og Sigurður Ólafsson. Áheyrnarfulltrúi Félags ungra lækna er Bjarni Þór
Eyvindsson.
Læknablaðið 2004/90 425