Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2002, Blaðsíða 7

A LEIÐ TIL MOÐURLANDSINS: FEMINISK FRÆÐI A NTRRI OLD
búinn að vera, hann sé leiðinlegur og gagnslaus eða jafnvel hættulegur
samfélaginu. Valin dæmi úr dægurmálaumræðu og bókmenntum eru
reifuð þessu til staðfestingar. Sigríður telur jafnframt að umfjöllun um
léttvæga gagnrýni á femínisma sé aðfari þess að velta fyrir sér heimspeki-
legum forsendum hinnar fræðilegu femínísku nálgunar. Forsendur fem-
ínískrar gagnrýni eru skilgreiningar á kynjamismun eða á þeim eiginleik-
um eða aðstæðum sem greina konur sem hóp frá körlum. Hún beinir
sjónum jafnframt að þungvægari gagnrýni á fræðilegan femínisma sam-
tímans, s.s. gagnrýninni sem kom upp innan hins svokallaða mismunar-
femínisma en þar er lögð áhersla á mismun og femínískum skilgreining-
um á samkennum kvenna er hafnað. Þeir gagnrýnendur sem halda
þessum skoðunum á lofri telja að ekki sé hægt að komast að samdóma
niðurstöðu um auðkenningu á k\ njamismun. Andstætt þessari skoðun
fullyrðir Sigríður að femínismi þurfi og geti leyft sér lágmarksskilgrein-
ingar. I lokahluta greinarinnar ræðir hún síðan tvær mismunandi hug-
mjndir um slíkar skilgreiningar femínískrar gagnrýni. Umræðan um
þessi tvö skilgreiningarafbrigði hverfist um það hversu gildishlaðnar þær
auðkenningar á kynjamismun sem lagðar eru til grundvallar femínískri
gagnrýni eigi að vera.
Þorgerður Einarsdóttir varpar í grein sinni ,Jafnrétti án femínisma,
pólitík án fræða“ ljósi á þróun kvennabaráttu og femínisma hér á landi
undanfarna áratugi og heldur því fram að án fræðilegrar hugsunar um
konur og stöðu kvenna sé kvenna- eða jafnréttisbarátta lítils megnug.
Þorgerður beinir spjótum að nokkrum gagnrýnendum femínisma sem
borið hefur á í fjölmiðlaumræðu og hafnar gagnrýni þeirra á forsendum
sem eru svipaðar rökum Sigríðar Þorgeirsdóttur gegn sömu aðilum. Til-
hneigingin til að ófrægja femínista og hafna þjóðfélagsrýningu þeirra
getur leitt til þess að menn missi sjónar á því mikilvæga markmiði fem-
ínismans að fella jafnréttisbaráttu í fræðilegt samhengi, en aðeins með
þeim hætti getur hún haft þau áhrif sem vænst er eftir.
Vdhjálmur Arnason fjadar um bandaríska heimspekinginn John Rawls
í grein sinni „E mhyggja og réttlæti“ og dregur fram mikilvæg
gagmýmisatriði femínista á kenningu Rawls um réttlæti. Vdhjálmur tek-
ur undir með femínistum sem gagnrýnt hafa Rawls, um það að kenning
Rawls „viðhaldi ... þeirri hefð að hunsa það svið siðferðisins þar sem
skyldur og ábyrgð ráðast af nánum mannlegum tengslum vináttu og fjöl-
skyldulífs“. Með því að leita eftir hlutlausum vettvangi, rökstyðja rétt-
5