Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2002, Blaðsíða 111

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2002, Blaðsíða 111
UMHYGGJA OG RETTLÆTI stór hluti re\Tisluheims k\ enna verði útundan í siðfræðilegri greiningu og að hún verði blind á „hinn tiltekna“. Þetta leiði líka til mótsagnar þar eð „hið siðferðilega sjónarhom“ feli það í sér að maður geti sett sig í annarra spor. En ef hinn siðferðilegi einstaklingur er almennur eða hver sem vera skal, em allir í sömu spomm og engin þörf á hluttekningu þar sem sérstaða hins er tekin til greina. Susan Moller-Okin færir rök gegn því að túlka fávísisfeld Rawls með þessum hætti.21 Það er að vísu lykilat- riði í kenningu Rawls að einstaklingurinn veit ekki hver hann sjálfiir er, en það er ekkert því til fyrirstöðu að hann viti heilmikil deili á öllum öðr- um. Eða, öllu heldur: Hann getur \dtað fjölmargt um sérhvern þegn, en hann veit bara ekki hver þeirra hann er sjálfur fyrr en fávísisfeldinum hefur verið lyft. Þessu mætti líkja \dð það að horfa á kvikmynd þar sem við kynnumst fjölmörgu fólki og högum þess. \dð getum tdl dæmis hugs- að okkur að myndin sé gerð efrir einhverri af sögum Charles Dickens sem lýsa átakanlegu þjóðfélagsranglæti. Eg veit að einhver persónanna í m\mdinni er ég sjálfur en ég veit ekki hver hún er. Ef mér væri nú ætlað það hlutverk að setja þessum persónum leikreglur \æði ég að setja mig í spor hverrarþeirra jyrir sig. Ljóst er að ég gæti verið hvort heldur er karl eða kona, ríkur eða fátækur, heilsuhraustur eða lasburða. Slík túlkun krefst töluverðs ímyndunarafls og næmis fyrir breyldlegum aðstæðum fólks. Hinn sanngjarni einstaklingur snýr því blindu auga fávísinnar ein- ungis að sjálfum sér og sérstökum tengslum sínum \dð aðra. Þetta knýr hann tdl óhlutdrægni. Fá\dsi manns um eigið kyn gerir það tdl dæmis að verkum að hann er ekki reiðubúinn að gera upp á milli k\mjanna.:: Þeg- ar réttlætdskenningin er lesin með þessum hætti má beita henni á gagnrýninn hátt gegn margvdslegu þjóðfélagslegu ranglæri, þar á meðal því sem á rætur sínar í mismunun kynjanna.23 21 Sama rit, bls. 100-01. 22 Hér mikilvægt að hafa í huga að Rawls lítur að sjálfsögðu ekki á samkomulagið um leikreglur samfélagsins sem raunverulegan sögulegan atburð heldur sem eins konar prófstein á réttmætí ríkjandi réttlætishugmvnda. Eg hef skrifað um þetta í greininni „Smíðisgripir Rawls og Kants“. Hugnr 9 (1997), bls. 104—108. Málið snýst því ekki um það hvort raunhæft sé að einstaldingurinn viti ekki hver hann er, heldur um það hvað hann telur sanngjamt sé hann knúinn til að horfa framhjá eiginhagsmunum sínum í þrengri skilningi. 23 Þessi „mónólógíska“ líking um áhorfanda að kvikmynd undirstrikar þó að kenning Rawls krefst ekki opinnar rökræðu á milli sáttagjörðarmanna. Benhabib gagnrýnir Rawls réttilega fyrir þetta í „The Generalized and the Concrete Other“, bls. 169. Kenning Rawls er að þessu leyti eins konar afbrigði við „the disinterested observer“ 109
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.