Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2002, Blaðsíða 46

DAGNY KRISTJANSDOTTIR
I\T
I bókinni Að lesa hhia rómantísku kvenhetju (Reading the Romantic Heroine,
1985) segir Leslie Rabine að það liggi ljóst fyrir að endalausar endur-
tekningar Harlequin sagnanna segi eitthvað sem margar konur í dag vilji
og þurfi að heyra. Eins og stendur er meirihluti ástarsagnalesenda, eða
40-60% lesenda, útivinnandi konur að sögn Rabine. Þær lesa Harlequ-
in bækurnar og vilja að söguhetjan sé sterk og berjist fyrir því sem hún
vill fá. Hvað vill konan fá? Hiin vill fá viðurkenningu á því, segir Rabine,
að hún sé einstök og ffamúrskarandi manneskja. Sá sem getur gefið
henni þessa viðurkenningu er karlhetjan. Karlinn getur viðurkennt hana
og hafið til vegs af því að hans er valdið og hann er oft yfirmaður stúlk-
unnar eða hærra settur en hún í öðru fyrirtæki.17
Nú hafa verið reifaðar þrjár kenningar ffá níunda áratugnum um það
hvers vegna konur lesi ástarsögur en þær eru: 1) Að ástarsögurnar séu
flótti ffá hörðum veruleika og jafnffamt uppreisn gegn honum, 2) að þær
feli í sér sadó-masókíska gleði og hefiid á karlhetjunni sem verður að
þjást og lúffa í lokin og 3) að í ástarsögunum geti konur sætt andstæðar
kröfiur atvinnu og einkalífis undir formerkjum ástar og aðdáunar sem endi
í fögrum sigri yfir aðstæðum sem ekkert ræðst við í veruleikanum.
Menningarffæðin komu inn í bókmenntarannsóknir á tíunda áratugn-
um með nýjar áherslur á hlutverk, gildi og merkingu fjöldaframleiddrar
afþreyingar og listar í samfélaginu og þörfina á að skoða þessi eftú aka-
demískt og frá þverfaglegum sjónarhóli. Undir þessum formerkjum hafa
rannsóknir á ástarsögunum sem bókmenntagrein fengið b\T undir báða
vængi. Constance Penley og Tania Modleski18 eru báðar óánægðar með
það hvernig hinar nýju rannsóknir einfalda gjarnan og falsa þar með
rannsóknir eldri kynslóðarinnar. Yngri kynslóðin tekur eindregna afstöðu
gegn hugmyndafræðigagnrýni og neikvæðri umræðu hjá femínistum átt-
unda áramgarins. Hún lendir þá í þeirri stöðu að eiga sjálf erfitt með að
taka gagnrýna eða neikvæða afstöðu en þvingast inn í ýkta jákvæðni. Ut-
koman verður upphafning á ástarsögunni. Framarlega í þessum flokki eru
bandarískir ástarsagnahöfundar sem hafa lagt ýmislegt merkilegt til mál-
anna, einkum í bók sem Jayne Ann Krentz ritstýrði og heitir Hdskalegir
karlar og hugrakkar konur (Dangerous Men and Adventurous Wotnen, 1992).
17 Rabine: 1985, 166-168.
18 Penley: 1992, 479 og Modleski: 1999,66-69.
44