Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2002, Blaðsíða 117

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2002, Blaðsíða 117
UMHYGGJA OG RETTL.-ETI réttlætisins er sjálfráða og óháður einstaklingur sem getur farið sínu fram svo lengi sem hann skaðar ekki aðra. En þetta er afar takmörkuð mvnd af siðferðilegu samfélagi. Fólk á margvíslegum skvddum að gegna við böm, sjúklinga og fatlaða sem em hjálparþurfi af ýmsum ástæðum, svo dæmi séu tekin. I samskiptum við fólk sem svona er ástatt um verð- ur viðmiðunin um hlutlæg rangindi og sjálfsábyrgð allsendis ófullnægj- andi. Þótt umhvggjuhugsunin sé mikilvæg í öllum nánum samskiptum verður hún hvað áleitnust hér, því að í þessum aðstæðum er einstakling- urinn í tengslum við aðra sem em honum óvenjulega háðir, jafnvel um ffumþarfir sínar. Þau tengsl gera það jafnframt að verkum að einstak- lingur sem sinnir þessum þörfum býr við verulega skert sjálfræði á mæli- k\rarða réttlætiskenninga. Allar ráðagerðir sem byggja á afmörkuðum markmiðum einstaklingsins geta farið út um þúfúr, því að hann þarf að sinna þörfum annarra sem em honum háðir og treysta honum.39 Þvd verður ekki á móti mælt að réttlætiskenningar hafa horft nær al- gerlega framhjá þessum staðretmdum. Hugmvndin um að tryggja fólki sanngjaman hlut í frumgæðum dugar ekki í þessu tilliti; það er nauðsyn- legt að veita ófullveðja og hjálpan ana fólki umhyggju og hún skerðir það sjálfræði sem réttlætiskenningar ganga út frá í greiningu sinni á stöðu siðferðisverunnar. „Ef til vill er öll myndin af sjálfræði sem frjálsum f\TÍrætlunum [...] dregin upp á þeirri forsendu að umönnun þeirra sem ekki geta staðið á eigin fótum sé á herðum annarra, eða rík- isins11.40 Það er skiljanlegt að karlar fremur en konur hafi gengið út frá þessari forsendu, því að þeir hafa getað treyst því að konur á heimilum eða stofnanir hafi séð um þessa umönnun. Hér er ef til vill komin meg- inskýringin á þeirri ólíku siðferðissýn sem liggur til grundvallar greinar- muninum á réttlæti og umhyggju. \hndi réttlætiskenninga liggur þá í því að þær ganga út frá samskiptum fullveðja jafningja og alhæfa út frá þeim um öll mannleg samskipti. \ andi umhyggjukenninga liggur aftur á móti í því að þær ganga út frá samskiptum umönnunaraðila við þá sem þarfn- ast umönnunar þeirra og alhæfa út frá þeim um öll mannleg samskipti. Ein leið til að samþætta þessi tvö sjónarmið og takast á við vanda beggja er að marka hvoru þeirra sitt svið siðferðisins ef svo má segja. Umhyggjan tilheyri þá vettvangi einkalífsins og varði þá ábyrgð sem við 39 Annette Baier, „The Need for More than Justice“, Canadian Jotimal ofPhilosophy 13 (1987), bls. 53-4 og Kymlicka, Contemporary Political Philosophy, bls. 284—85. 40 Kymlicka, Contemporary Political Philosophy, bls. 285. "5
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.