Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2002, Blaðsíða 96

SIGRIÐUR ÞORGEIRSDOTTIR
menningarleg kenning um eðli geti samræmst markmiðum femínisma.
Asta heldur þ\ti m.ö.o. fram að slík eðlishyggja geti samræmst mótunar-
hyggju.-9 Eðlishyggja, eigi hún að teljast rétmefhd, verður engu að síður
að uppfylla þrjú skilyrði: 1. Kveneðlið verður að vera eiginleiki eða safn
eiginleika sem allar konur hafa. 2. Að vera kona er hverri konu eðlislægt,
það er óbreytanlegur eiginleiki. 3. Eiginleikarnir sem um ræðir skýra að
einhverju leyti hegðun kvenna.30 Þessi þrjú atriði þurfa ekki að vera reist
á lífffæðilegri eðhshyggju í anda kenninga Aristótelesar, sem lagði grunn
að tvíhyggju fynjamismunar sem hefur verið ríkjandi í hugmtndasög-
unni lengst af.31
Raunin er sú að hin hefðbundna aristóteh'ska, h'fffæðilega eðhshyggja
gengur engan veginn upp, eins og Alcoff sýnir ffam á.32 Aristóteles setti
ffam kenningu um „kveneðh“ sem á að vera fastur og óbre\ranlegur eig-
inleiki sameiginlegur öllum Kfverum af kyninu kona. Rótin að kveneðli
hggur í kvenlíkamanum samk\-æint kenningu Aristótelesar. Siðferðilegir
og vitsmunalegir eiginleikar eru leiddir af líkamlegu hlutverki k\ enna
sem bera og ala börn. Samkvæmt þessari kenningu eru konur ffá náttúr-
unnar hendi vitlausari, óútreiknanlegri og óáreiðanlegri en karlar. Konur
fá ekki umflúið þetta eðh sitt vegna þess að það er eitthvað sem er „veru-
leiki“ þeirra í foryrðanlegum (e. preliuguistic) skilningi. Síðari tíma heim-
spekingar hafa gagnrýnt þessa kenningu um eðli vegna þess að hún gerir
ráð fyrir því að við búum yfir vitneskju um veruleika sem við höfuin ekki
aðgang að, þ.e. um veruleika sem er gefinn á undan allri skvnjun og er þar
með hvorki unnt að henda reiður á né skilgreina. Af þessum sökum settu
t.d. John Locke og Thomas Hobbes fram hugmymd um „nominal ess-
ences“ eða yrt eðli. Eðli hlutar er samkvæmt því yrt skilgreining hans.33
Þeir tóku hins vegar undir með Aristótelesi um að tiltekið eðli væri for-
senda þess að telja ákveðinn hlut eða tiltekna lífveru tilheyTa tiltekinni
tegund. Þessi hugmynd um eðli lífvera sem samkenni er þ\a' samnefhari
líffræðilegrar og ólíffræðilegrar eðlishyggju. „Eðli“ kvenna er í framhaldi
af því samsafh þeirra eiginleika sem allar konur hafa.
29 Asta Kristjana Sveinsdóttir, „Kvenna megin“, bls. 170.
30 Sama grein, bls. 170.
31 Sjá frekari umfjöllun um eðlishyggju kynjamismunar í heimspeki Aristótelesar í
grein minni „Heimspekingar um eðli k\'enna“, í Kvenna megin, bls. 19-24.
32 Linda Martin Alcoff, „Philosophy Matters. A Review of Recent Work in Feminist
Philosophy", bls. 867.
33 Sama grein, bls. 867.
94